Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Blaðsíða 12

samkvæmt samningnum. Sé málinu ekki skotið til mannréttindadómstólsins
innan 3 mánaða úrskurðar ráðherranefnd Evrópuráðsins í málinu um það hvort
brot hafi verið framið og þarf slíkur úrskurður 2/3 hluta atkvæða.
Einstaklingar eða samtök þeirra geta ekki lagt mál fyrir dómstólinn. Það geta
einungis nefndin og samningsríki. Mannréttindanefndin annast flutning þeirra
mála fyrir dómstólnum, sem hún skýtur þangað.
4. ALÞJÓÐASAMNINGUR UM BORGARALEG OG STJÓRNMÁLALEG
RÉTTINDI
Um Alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi hefur lítið verið
fjallað af íslenskum fræðimönnum og gildir það jafnt um efnisákvæði samnings-
ins (1.-27. gr.) og samningsákvæði, sem ætlað er að efla fylgd við efnisákvæði
samningsins, þ.e. ákvæði um mannréttindanefnd, um skýrslur aðildarríkjanna
til nefndarinnar, meðferð kærumála ríkis á hendur ríki (29.-45. gr.) og ákvæði
valfrjálsu bókunarinnar við ASBS um meðferð kærumála frá einstaklingum um
skerðingu á réttindum þeim, sem lýst er í samningnum.5
Mannréttindanefndin er skipuð 18 nefndarmönnum og starfa þeir sem
einstaklingar en ekki sem fulltrúar einstakra ríkja eða ríkjasambanda.
Sérhvert ríki sem gerst hefur aðili að ASBS skal „leggja fram skýrslu um
aðgerðir sínar í því skyni að koma í framkvæmd þeim réttindum, sem viður-
kennderu í samningnum.“ Ríki skal ífyrsta sinn leggja fram skýrslu innan ársfrá
gildistöku samningsins gagnvart því og síðan þegar nefndin óskar þess. Skýrslur
þessar eru teknar til meðferðar af nefndinni. Viðkomandi ríki er gefinn kostur á
að senda fulltrúa sinn til að svara spurningum nefndarinnar og að svo búnu veitir
nefndin almenna umsögn um mannréttindamál í viðkomandi ríki. Önnur
aðildarríki geta síðan komið á framfæri við nefndina athugasemdum við umsögn
nefndarinnar. Skýrslugjöf þessi er skyldubundin og þau ríki, sem staðfest hafa
samninginn, hafa sent fulltrúa sína til að svara fyrir framkvæmd mannréttinda-
mála í viðkomandi ríki.
Pá getur ríki, samkvæmt heimild í 41. gr., lýst því yfir, að það viðurkenni
lögbærni nefndarinnar til að taka við og athuga kærur frá einu aðildarríki á
hendur öðru þess efnis, að það framfylgi ekki skyldum sínum samkvæmt
samningnum. Uppfylli kæra skilyrði málsmeðferðar og náist ekki sættir skal
nefndin gefa skýrslu um staðreyndir málsins.
í valfrjálsu bókuninni við ASBS er aðildarríkjum að bókuninni gefinn kostur á
að viðurkenna lögbærni mannréttindanefndarinnar til að taka við kærum frá
5Sjá þó Þór Vilhjálmsson: Menneskerettighedskonventionernes betydning i lovgivning og
praksis, 260-263.
6