Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Page 32

hvaða reglum réttinum skyldi skipt í deildir, og var gagnrýnt að það skyldi
vera komið undir ákvörðun dómaranna sjálfra, hverjir sætu í viðkomandi deild
hverju sinni. Sú almenna regla mótaðist, að Hæstiréttur starfaði í tveimur
deildum, þar sem sátu annars vegar fimm dómarar og hins vegar þrír. Einn
dómari fluttist í senn úr hvorri deild í hina á tveggja mánaða fresti, og voru
deildirnar því ekki skipaðar alveg sömu mönnum nema um skamman tíma.
Málflutningur í fimm manna dómi var þrisvar í viku, á mánudögum,
miðvjkudögum og föstudögum, en í þriggja manna dómi voru flutt mál tvisvar
í viku, á þriðjudögum og fimmtudögum, oft tvö til þrjú mál hvom daginn.
Þriggja manna deildin annaðist einnig afgreiðslu kærumála.
Það vai' síðan með lögum nr. 39/1994, að dómurum var ijölgað um einn og
em nú níu talsins. Fram til þessa höfðu innri verklagsreglur Hæstaréttar ekki
verið lögbundnai' heldur réðust þær af ákvörðunum dómaranna. Nú var gerð
breyting á því. Allsheijamefnd Alþingis kom með breytingartillögur „til að
tryggja betur festu í störfum Hæstaréttar ef til fjölgunar kemur á dómurum“.
Hún taldi nauðsynlegt að grípa til aðgerða til þess að draga úr hættu á misræmi
á milli úrlausna Hæstaréttar, sem fjölgun dómara getur haft í för með sér. Sam-
kvæmt gildandi lögum setti rétturinn sér sjálfur reglur um verkaskiptingu á milli
dómara. Allsheijamefnd lagði til, að ákveðnar reglur yrðu lögfestar um það,
hvemig dómumm við Hæstarétt yrði skipað í deildir, og var það samþykkt.
Reglan er því nú sú, að þegar fimm eða sjö dómarar skipa dóm í máli, skulu
eiga þar sæti þeir, sem em elstir að starfsaldri við Hæstarétt, en varadómari
verður ekki kvaddur til sem í dómi nema tölu dómara verði ekki náð í máh
vegna forfalla eða vanhæfis reglulegra dómara. Dómarar réttarins vom mótfallnir
þessari reglu um lögbundna deildaskiptingu, töldu hana mismuna dómumnum
og skipta þeim í tvo ólíka hópa, auk þess sem þetta gerir alla vinnu við skipulag
mun erfiðari. Síðustu mánuði hafa tvær þriggja manna deildir verið starfandi, og
hafa þá komið til liðs við þær dómari úr fimm manna deild og varadómari.
VII.
Embætti hæstaréttarritara var stofnað með lögum nr. 22/1919. Samkvæmt
þeim skyldi hann hafa lokið lagaprófi og fullnægja að öðra leyti almennum
skilyrðum til þess að vera dómari. Með lögum nr. 37/1924 var embættið fellt
niður, þ.e. konungur skipaði hann ekki lengur, heldur réð rétturinn sjálfur til
sín ritara. Hæstaréttarritari stjómar skrifstofunni undir umsjón forseta Hæsta-
réttar, og heyrir starfsmannahald, stjórn dómvörslu, ritvinnsla og útgáfa dóma
undir ritarann. Störf ritara hafa aukist mjög að umfangi á síðari árum.
Með lögum nr. 67/1982 var lögfest heimild fyrir Hæstarétt til þess að ráða
sérfróða menn dóminum til aðstoðar. Var fyrsti aðstoðarmaðurinn ráðinn í árs-
byrjun 1983. Frá árinu 1991 hafa verið tveir löglærðir aðstoðarmenn við störf,
og sinna þeir hvor sinni deild. Þeir hafa verið ráðnir til starfa til tveggja ára
í senn. Störf þeirra eru mjög fjölþætt. Þeir eru staðgenglar hæstaréttarritara,
m.a. í þinghöldum, gefa út áfrýjunarstefnur og svara fyrirspumum frá lög-
26