Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Page 86

að hverfa frá fordæmum má segja að dómstólar setji nýjar reglur og stuðli
þannig að þróun réttarins.
Dómasafn I 1875-80, bls. 298.
K sótti þing fyrir B sem stefnt hafði verið fyrir Landsyfirréttinn. Því var mótmælt
þar sem hann væri í þjónustu annars tveggja meðdómenda réttarins sem sat þar um
stundarsakir sem setudómari. Ekki var fallizt á þessi mótmæli þar sem K hefði ekki
með höndum nein störf fyrir setudómarann sem snerti það starf, heldur einungis
fyrir hann sem umboðslegan embættismann að endurskoðun reikninga, sbr. 1. gr.
tilskipunar 8. janúar 1802, en þar er umboðsmönnum dómara bannað að flytja mál
fyrir dómi þar sem húsbóndi hans ætti sæti.
Hér var dómur reistur á því að tilskipun 8. janúar 1802 sé gild lög á íslandi.
Dómasafn V 1895-98, bls. 120.
í meiðyrðamáli var þess krafizt að héraðsdómur yrði ómerktur og málinu vísað frá
fyrir þá sök að umboðsmaður sækjanda þar (stefnda í Landsyfirrétti) eða hinn skip-
aði talsmaður hans væri skrifari bæði hjá sýslumanni þeim sem fyrst fór með málið
og þeim, er síðar dæmdi það. Ekki var fallizt á þá kröfu með því að tilskipun frá
8. janúar 1802 sem leggi bann við því að skrifarar dómara flytji mál fyrir rétti hjá
yfirboðurum sínum hafi ekki verið gefin fyrir fsland upphaflega né hafi síðar verið
lögleidd hér, enda eigi birt hér.
Hér var niðurstaðan sú að tilskipun 8. janúar 1802 sé ekki gild lög hér á
landi. Þessi niðurstaða er ýtarlega rökstudd, þannig að ljóst er að gildi þessarar
tilskipunar hefur verið sérstaklega rannsakað og niðurstaðan þá orðið önnur
en í hinu fyrra máli.28
Dómasafn VII 1904-07, bls. 410.
B verkkaupi og G verktaki deildu um greiðslur eftirstöðva vegna munnlegs sam-
komulags um breytingar á verksamningi um húsasmíð. Talið var sannað að G hefði
verið ófullveðja29 þegar B samdi við hann, en G hefði ekki verið fær um að gera
28 Tilskipun þessi er tekin upp í Lovsamling for Island 6, bls. 543-44 og hún er meðal þeirra lagaboða
sem felld voru úr gildi í 224. gr. laga nr. 85/1936 um meðferð einkamála í héraði.
29 f riti Einars Arnórssonar, Dómstólar og réttarfar segir að G hafi verið hálfveðja, sbr. bls. 12. Það
stendur þó ekki í dómi Landsyfirréttarins, sjá Dómasafn VII, bls. 410. Hálfmyndugir eða hálfveðja
urðu menn 18 ára, en fullveðja 25 ára. Ómyndugir töldust rnenn yngri en 18 ára; þó gat hver sem var
fullra 16 ára ráðið sig í vist sem hjú nema ófermdur væri, sbr. Lögfræðisleg formálabók eftir Magnús
Stephensen og L.E. Sveinbjörnsson. Rv. 1886, bls. 1-2. Sjá tilskipun um fjárforráð ómyndugra 18.
febrúar 1847, 1. gr., sbr. tilskipun 21. desember 1831 og Norsku lög 3-19-34 (Dönsku lög 3-17).
80