Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Side 89

réttindi yfir fasteign, innihald eða slit slíkra réttinda, eða um hluti skeytta við
fasteign eða í, og skal það mál sækja í þinghá, þar sem fasteign liggur. Sameina
má slíku máli kröfur, er af réttindum þessum eru risnar, enda þótt þær yrðu ekki
einar sér sóttar á því varnarþingi".
Málsefni það, sem hér er til umfjöllunar, varðar sjálfan eignarréttinn yfir landareign
stefnanda [H] að Lagarfelli í Fellahreppi, Norður-Múlasýslu, sem bezt sést á því, að
verði kröfur stefnanda ekki teknar til greina, er eignarráðum hans á þessu landi lokið.
Kröfur stefndu eru á því byggðar, að eignamám Fellahrepps á landinu sé viðurkennt.
Af þessu leiðir, að ekki verður á annað fallizt en 1. mgr. 78. gr. eigi við um málsefnið.
Eftir orðalagi ákvæðisins er það óundanþægt, og samkvæmt skýringum Hæstaréttar í
dómi í XLI. bindi, bls. 297, á 81. gr. laga 85/1936 hér ekki við. Skiptir því ekki máli
yfirlýsing aðilja um, að þeir séu því sammála, að málið skuh rekið fyrir bæjarþingi
Reykjavíkur. Það verður því niðurstaða máls þessa, að vísa eigi því ífá dómi ex officio".
I Hæstarétti varð niðurstaða meiri hluta dómara önnur og sagði í dóminum meðal
annars þetta:
„Fallast má á það með héraðsdómara, að vamarþingsregla 1. mgr. 78. gr. laga nr.
85/1936 eigi við um sakarefni það, sem dæma skal um í máli þessu. Samkvæmt nefndu
ákvæði ber sækjanda að höfða mál í þinghá, þar sem fasteign liggur, ef dómkröfur
hans em þess efnis, sem í ákvæðinu segir. Má hann því ekki kjósa, hvort hann sækir
máhð á því vamarþingi eða á heimilisvamarþingi verjanda. I 1. mgr. 81. gr. fram-
angreindra laga er aðiljum einkamáls hins vegar veitt heimild til að semja um meðferð
máls fyrir dómi í hvaða lögsagnammdæmi og í hvaða þinghá sem er. Verður að skýra
ákvæði þetta svo, að það taki einnig til mála þeirra, sem 1. mgr. 78. gr. fjallar um.
Aðiljar hafa gagngert samið um, að mál þeirra skuli rekið fyrir bæjarþingi Reykjavíkur.
Með vísun til þessa ber að fella hinn kærða frávísunardóm úr gildi og leggja fyrir
héraðsdómara að taka málið til efhismeðferðar og dómsálagningar".
Hér er niðurstaða allt önnur en í dóminum frá 1970 - sú að aðilar geti samið
um meðferð fasteignamáls í hvaða lögsagnarumdæmi og í hvaða þinghá sem
er. Athygli vekur að héraðsdómari vísar beint í fordæmið frá 1970, en Hæsti-
réttur hverfur frá því. Hér verður að hafa í huga að einungis einn þeirra dómara
sem dæmdi málið 1970 sat í dómi þegar málið var dæmt 1977 og hann skilaði
sératkvæði í samræmi við það sem áður hafði verið dæmt. Er þetta til marks
um að stefnubreyting verður stundum við mannaskipti.
Hæstaréttardómar 1985, bls. 1290.
J var ákærður fyrir of hraðan akstur og brot gegn stöðvunarskyldu. Var hann dæmd-
ur í sakadómi Akureyrar til að greiða 3.000 króna sekt til rikissjóðs. Verjandi ákærða
krafðist þess fyrir Hæstarétti að dómurinn yrði ómerktur og máli vísað heim í hérað
til nýrrar meðferðar og dómsálagningar. Reisti hann kröfu sína meðal annars á því
að málið hefði ekki verið dæmt af hlutlausum dómara, „en sá háttur að sami maður
hafi afskipti af málinu sem lögreglustjóri (fulltrúi lögreglustjóra) og dómari (fulltrúi
dómara) brjóti í bága við meginreglur 2. og 61. grein stjómarskrárinnar og 6. grein
Evrópuráðssamningsins um vemdun mannréttinda og mannfrelsis". Um þessa máls-
ástæðu sagði eftirfarandi í dómi Hæstaréttar:
83