Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Page 20

Þegar um aðrar vanefndir er að ræða, innan hæfilegs frests eftir að seljanda var eða
mátti vera kunnugt um vanefndina eða eftir að liðinn er hæfilegur viðbótarfrestur
sem seljandi hefur gefið til efnda.
Við framangreindar aðstæður hefur kaupandi greitt kaupverðið að fullu enda
skilyrði fyrir því að reglumar eigi við. Kaupandi má þá almennt gera ráð fyrir að
hann þurfi ekki sæta riftun og eðlilegt að gerðar séu ríkar kröfur á hendur seljanda
um viðbrögð ef hann vill rifta, þrátt fyrir að full greiðsla hafi raunverulega farið
ffam.29 Telja verður afar fátítt að seljandi rifti þegar kaupandi hefur greitt kaupverð-
ið að fullu. Seljandi á þá rétt til skaðabóta hafi hann orðið fyrir tjóni, sbr. 3. mgr. 55.
gr. fkpl., og vandséð að hann hafi sérstaka hagsmuni af því að rifta. Þó kann það að
vera og er hann þá háður framangreindum reglum um tilkynningarskyldu.
Tilkynningarskylda er einnig lögð á kaupanda sem hyggst rifta vegna galla
á hinu selda, sbr. 2. mgr. 42. gr. fkpl. Samkvæmt því ákvæði ber kaupanda að
tilkynna um riftun innan sanngjams frests frá því að hann vissi eða mátti vita
um galla, eða eftir að frestur í tilkynningum samkvæmt 39. gr. eða 40. gr. rennur
út, en þær greinar lúta að úrbótum á göllum og kröfum um þær. Það er aðeins
ef seljandi hefur sýnt af sér stórkostlegt gáleysi eða framferði hans „stríðir með
öðrum hætti gegn heiðarleika og góðri trú“, sem kaupandi losnar undan þeirri
tilkynningarskyldu.
6. FRAMKVÆMD RIFTUNAR
6.1 Réttaráhrif riftunaryfirlýsingar
Eins og fyrr greinir er yfirlýsing um riftun bindandi fyrir móttakandann
þegar hún kemur til hans. Hún er einnig bindandi fyrir þann sem gefur slíka
yfirlýsingu, þannig að hann getur ekki einhliða ákveðið að falla frá riftunar-
kröfu sinni og hafa uppi kröfur um önnur vanefndaúrræði. I H 1985 1516 má
þó sjá dæmi um að sá er riftir reyni síðar að innheimta kaupverðið, en þegar
krafizt hafði verið gjaldþrotaskipta á búi kaupanda lýsti seljandi kröfu í þrota-
búið um viðurkenningu á rétti sínum til riftunar. Er það mál um margt sérstakt.
í 33. gr. fkpl. eru ákvæði um réttaráhrif riftunar. Segir í 1. mgr. að sé kaup-
samningi rift falli brott skyldur samningsaðilja til efnda. Þetta er hugtaksatriði við
riftun. Stundum er þessu lýst svo að samningurinn falli úr gildi, en það er þó ekki
heppileg orðnotkun vegna hættu á ruglingi við ógildingu og réttaráhrif hennar.30
6.2 Meginreglan um gagnkvæm skil
Aður hefur verið lýst þeirri meginreglu að hafi greiðslur farið fram beri
hvorum aðiljanum um sig að skila þeim. Þessi meginregla er sett fram í 1.
málsl. 2. mgr. 33. gr. Þegar réttaráhrif riftunar eru ákvörðuð er eitt þeirra atriða,
29 Stein Rugnlien: Avhendingslova, kommentar om loven om avhending (kjdp og salg) av fast
eiendom, bls. 142.
30 Ólafur Lárusson: Kaflar úr kröfurétti, bls. 32.
128