Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Síða 38

Dómstóll EB komst að þeirri niðurstöðu að báðar kröfumar vörðuðu samninga og
féllu innan 1. tölul. 5. gr. Brusselsamningsins. Krafan um þóknun væri augljóslega
mál sem varðaði samning. Krafan um skaðabætur vegna ólögmætrar riftunar var
vandmeðfamari, en varnaraðilar héldu því fram að hún væri skaðabótakrafa utan
samninga. Dómstóllinn féllst ekki á þetta sjónarmið. Þessi krafa væri einnig „mál
sem varðaði samninga" og byggðist á því að samningsskyldur voru vanefndar, þar
sem ekki var veittur hæfilegur uppsagnarfrestur. Þessari niðurstöðu til stuðnings
horfði dómstóllinn til Rómarsamningsins, en samkvæmt honum væri ótvírætt litið
svo á að kröfur sem þessar vörðuðu í eðli sínu samninga.
3.1.3 Álitaefni hvers lands lögum skuli beita
Til þess að samningur falli undir gildissvið laga nr. 43/2000 þarf að vera
álitamál um það hvers lands lögum skuli beitt. Dæmigerð tilvik þar sem santn-
ingur tengist erlendum rétti eru þessi: Annar samningsaðila er erlendur ríkis-
borgari eða er með heimilisfesti erlendis; samningur er gerður erlendis; efna ber
samninginn erlendis. í þessurn tilvikum getur erlent ríki gert tilkall til þess að
lögum þess verði beitt um réttarágreininginn og gera lög nr. 43/2000 ráð fyrir
þessu.19
Aðilar kunna að hafa samið um að lög tiltekins lands skuli gilda, þeir eru
ríkisborgarar eða búsettir hvor í sínu landinu, samningur kann að hafa verið
gerður í öðru landi eða hann á að efna að öllu eða einhverju leyti í öðru landi.
Þetta þýðir að ákvæði laganna eiga við ef tveir íslenskir aðilar semja svo sín í
milli að urn úrlausn ágreinings, sem kann að rísa vegna samnings, skuli farið að
dönskum lögum og skiptir þá ekki máli þótt samninginn eigi að efna að öllu leyti
á íslandi og aðilar séu báðir íslenskir ríkisborgarar og eigi þar heima. Samnings-
frelsi aðila að þessu leyti kunna þó að vera takmörk sett eins og fram kemur í
ýmsum ákvæðum laganna, sbr. l.d. 5. gr. um neytendasamninga og 6. gr. um
vinnusamninga, sem nánar er fjallað um í athugasemdum við þær greinar.20
í greinargerð með frumvarpi til laga nr. 43/2000 er á það bent að í ákvæðum
laganna sé notað orðalagið „lög annars ríkis“. Þrátt fyrir þetta orðalag eigi
ákvæði laganna við þótt ágreiningur sé um hvaða lögum eigi að beita þegar um
er að ræða fleiri en eitt réttarkerfi innan sama rrkis, sbr. t.d. ef ágreiningur væri
um það hvort beita skyldi lögum Englands eða Skotlands eða eftir atvikum lög-
um Texas eða Flórída þegar samningur hefur tengsl við Bandaríkin.21
3.2 Samningar sem falla utan gildissviðs laganna
Samkvæmt ákvæðum 2.-4. mgr. 1. gr. laga nr. 43/2000 falla utan gildissviðs
þeirra ýmsar tegundir samninga og samningsskuldbindinga. Unnt er að greina
19 Sjá til athugunar Cheshire & North: Private Intemational Law, bls. 544.
20 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 697-698. Sjá nánari umfjöllun um orðalagið „intemational
contracts" Dicey & Morris: The Conflict of Laws, bls. 1199.
21 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 698. Þess skal getið að í 19. gr. Rómarsamningsins er þetta
sérstaklega tekið fram.
146