Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Síða 46

þess hvers lands lög gildi um þann hluta samningsins sem ekki var samið um
lagaval.57 Almennt er þó talið að um samninginn gildi í heild þau lög sem samið
hefur verið um nema annað verði ráðið af samningi eða atvikum að öðru leyti.
Þó skal áréttað að ekki verður talið að samningur þess efnis að lög tiltekins lands
skuli gilda um hluta samningsins feli í sér þegjandi samkomulag um að viðkom-
andi lög eigi við um samninginn í heild.58
4.1.4 Breytingar á lagavali
I 1. málsl. 2. mgr. 3. gr. segir að samningsaðilar geti hvenær sem er samið
svo um að um samninginn skuli gilda önnur lög en áður giltu um hann hvort sem
þau er að rekja til upphaflegs samkomulags aðila eða má leiða af öðrum reglum
laganna. Reglan er því í fullu samræmi við meginregluna um samningsfrelsi
aðila. I henni felst að aðilar geta á síðari stigum, eftir að samningur hefur verið
gerður, breytt samkomulagi sínu um lagaval eða því lagavali sem leiðir af regl-
um laganna. Þetta er þó háð því skilyrði að slíkt samkomulag hafi ekki áhrif til
hins verra á réttarstöðu þriðja manns sem kann að hafa lögmætra hagsmuna að
gæta af því að fyrri ákvörðun sé ekki breytt án samþykkis hans.
Þeirri spurningu hefur verið varpað fram hvort eðlilegt geti talist að heimila
breytingar á því hvers lands lögum skuli beita um samning. Engu að síður hefur
lengi verið viðurkennt í kenningum fræðimanna og í réttarframkvæmd margra
ríkja að þetta sé heimilt.59 Þessi heimild getur verið heppileg enda getur verið
raunhæf þörf á að breyta samningi um lagaval með þessum hætti. Þannig má
nefna að aðilar geta komist að því að þau lög sem þeir hafa valið að gildi um
samning þeirra í milli hafi í för með sér réttaráhrif sem þeir væntu ekki eða kusu
sér ekki. Sú staða kann einnig að vera fyrir hendi að aðilar hafi ekki í upphafi
samið um lagaval en óski þess síðar að taka af allan vafa um hvers lands lögum
skuli beita um samninginn.
Sú ályktun hefur verið dregin af 1. málsl. I. mgr. 3. gr. að breyting á lagavali
þurfi ekki að koma fram berum orðum í samningi heldur geti samkomulag aðila
verið þegjandi, t.d. að þetta megi ráða af ráðstöfunum málsaðila áður en til
dómsmáls kemur eða á meðan á því stendur. Það fer svo eftir réttarfarsreglum í
dómsríkinu hvort talið verður að stofnast hafi gildur þegjandi samningur við
rekstur dómsmáls.60
57 Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 221 og Allan Philip: EU-IP, bls. 138.
58 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 17 og Peter Arnt Nielsen: Intemational
privat- og procesret, bls. 500.
59 Torben Svenné Schinidt: Intemational formueret, bls. 222. Sjá einnig Mario Giuliano & Paul
Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 17, þar sem nefnd em dæmi úr þýskri, franskri, hollenskri og
svissneskri réttarframkvæmd. A hinn bóginn hafnaði Hæstiréttur Italfu því á sínum tíma í dómi frá
28. júní 1966 að aðilum væri heimilt að breyta þeim lögum sem um samning gilda.
60 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 18 og Peter Arnt Nielsen: Intemational
privat- og procesret, bls. 501. Hér má einnig benda á meginreglu alþjóðlegs einkamálaréttar um að
beita skuli réttarfarsreglum dómstólsrflds.
154