Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Side 57

Aðstæður geta einnig verið þær að samningur feli bæði í sér flutning á vörum
og farþegum. Niðurstaðan kann því að verða sú að sitt livor leiðbeiningarreglan
eigi við þannig að beita eigi lögum sitt livors landsins um samninginn.
5.5 Frávik frá leiðbeiningarreglum
í 5. mgr. 4. gr. er svo fyrir mælt að ákvæði 2. mgr. 4. gr. eigi ekki við ef ekki
er unnt að afmarka aðalskyldu samnings. A sama hátt eigi ákvæði 2., 3. og 4.
mgr. 4. gr. ekki við ef ráðið verður af öllum aðstæðum að samningurinn í heild
hafi ríkari tengsl við annað land en það sem leiða myndi af þeim ákvæðum.
Þessi regla tekur til tveggja ólíkra tilvika. Akvæði 1. málsl. tekur til þeirrar
aðstöðu þegar ekki er unnt að ákvarða aðalskyldu samnings eins og leiðbeining-
arregla 2. mgr. 4. gr. mælir fyrir um. Skal þá beita lögum þess lands sem samn-
ingur hefur sterkust tengsl við. Hér gildir því reglan um sterkustu tengslin sem
fyrr er getið og var talin almenn regla hér á landi. Dómstóll metur í hverju tilviki
fyrir sig við lög hvaða lands samningur hefur sterkust tengsl með hliðsjón af
tengslum sakarefnisins við einstaka þætti þess.
Ákvæði 2. málsl. tekur til þess tilviks þegar ráðið verður af öllum aðstæðum
að samningur í heild hafi ríkari tengsl við annað land en það sem leiða myndi af
leiðbeiningarreglunum.106 Af þessu má draga þá ályktun að reglur 2.-4. mgr. 5.
gr. eru fyrst og fremst til leiðbeiningar við mat á því við hvaða land samningur
hefur sterkust tengsl. Hins vegar ber að horfa fram hjá þessum leiðbeiningum ef
sýnt þykir að samningur hafi í reynd sterkari tengsl við annað land en af þeim
myndi leiða. Áherslan hlýtur að vera á sérstöðu hvers tilviks þannig að reynt sé
að komast að sem réttastri niðurstöðu.
Það er umdeilt hvemig túlka beri heimild 5. mgr. 4. gr. og veita undirbún-
ingsgögn með Rómarsamningnum ekki mikla leiðbeiningu í þeim efnum. Þó
voru þær röksemdir settar fram að 4. gr. væri mjög almenn og einu undantekn-
ingamar frá henni vörðuðu neytendasamninga og vinnusamninga. Rétt væri að
gefa kost á því að horfa fram hjá leiðbeiningarreglunum að því tilskildu að
samningur hefði í heild ríkari tengsl við annað land en það sem leiða myndi af
þeim reglum. Ákvæðið veiti dómara talsvert svigrúm í hverju tilviki fyrir sig til
þess að meta öll atvik sem réttlæti frávik frá leiðbeiningarreglum 2.-4. mgr. 4.
gr. Væri því skynsamlegt að hafa reglu sem væri mótvægi við almenna lagavals-
reglu sem ætlað væri að gilda um flestar tegundir samninga.107 Á móti þessum
sjónarmiðum hafa þau rök verið færð að það leiði til óvissu og skorts á fyrir-
106 Paul Lagarde: (1981) 22 Virginia Joumal of Intemational Law, bls. 97-98, nefnir eftirfarandi
dæmi um það hvenær samningur í heild hafi ríkari tengsl við annað land en það sem leiða myndi
af leiðbeiningarreglunum: „A subcontract, for example, might be govemed by the same law
goveming the principal contract between the contractor and the employer, rather than by the law of
the country in which the subcontractor has his place of business".
107 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 22.
165