Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Blaðsíða 61

tilgang að girða fyrir að farið sé á svig við reglur sem veita neytendum sérstaka
réttarvemd að landsrétti, t.d. með ákvæðum í samningum við neytendur þess
efnis að lög tiltekins ríkis, sem veita neytanda minni rétt, gildi um samning-
inn.117 Þau sjónarmið sem almennt eiga við um neytendasamninga birtast ein-
mitt í 5. gr. laga nr. 43/2000 sem hefur að geyma lagaskilareglur um neytenda-
samninga. Er neytendavemdin bundin við þau tilvik sem talin era upp í a-c lið
2. mgr. 5. gr.
6.2 Gildissvið
í 1. mgr. 5. gr. er fjallað um gildissvið greinarinnar. Þar kemur fram að grein-
in eigi við um samninga sem maður (neytandi) gerir um kaup, afhendingu vöru
eða þjónustu í tilgangi sem telja verður að varði ekki atvinnu hans eða samning
um lán til að fjármagna kaupin.
Hugtakið neytendasamningur svarar til 13. gr. Lúganósamningsins. Skýra
ber ákvæðið til samræmis við tilgang þess sem er að vernda neytendur.118 Af
þessu leiðir að ákvæðið á aðeins við þegar annar aðili samnings selur vöru eða
þjónustu til neytanda sem lið í atvinnu sinni. Að sama skapi er ljóst að reglan á
ekki við ef viðskiptin fara þannig fram að þau eru hvorki liður í atvinnu seljanda
né kaupanda. Hinu sama gegnir að sjálfsögðu þegar báðir aðilar samnings gera
hann sem lið í atvinnustarfsemi.119 Ef kaupandi hefur sjálfur atvinnurekstur á
hendi fellur samningurinn utan 5. gr. nema seljandinn hvorki vissi né mátti vita
að kaupin voru til einkanota. Það er því kaupandi sem hefur sönnunarbyrðina
fyrir því að seljandi vissi eða mátti vita að hið keypta var ætlað til einkanota.120
Eins og orðalag 5. gr. bendir til tekur greinin jafnt til staðgreiðsluviðskipta
og samnings um lánsviðskipti sem gerður er í tengslum við kaupin. Þá er
hugsanlegt að aðeins hluti samnings sé neytendasamningur í skilningi 5. gr. og
tekur þá greinin til þess hluta samningsins.121
117 Peter Arnt Nielsen: Intemational privat- og procesret, bls. 515.
118 Nefna má til hiðsjónar að Evrópudómstóllinn hefur talið að hugtakið neytandi beri að skýra
sjálfstæðri skýringu, sbr. mál nr. C-269/95 Benincasa [1997] ECR 1-3767. Þar tók Evrópudómstóll-
inn fram að hugtakið neytandi bæri að skýra sjálfstæðri skýringu og þröngt, þannig að það verði að
byggjast á stöðu viðkomandi í tengslum við ákveðinn samning ásamt eðli og markmiði samnings-
ins en ekki á huglægri afstöðu aðilanna sjálfra. Samkvæmt þessu er hægt að líta á mann sem neyt-
anda í ákveðnum viðskiptum, en sem atvinnurekanda í öðrum tilvikum. Sjá einnig mál nr. C-89/91
Shearson Lehman gegn T\'B [1993] ECR 1-139. Þar var því slegið föstu að sóknaraðili, sem var
atvinnurekandi en ekki sjálfur neytandi í skilningi 13. gr., gæti ekki borið fyrir sig hinar sérstöku
vamarþingsreglur í neytendamálum, þrátt fyrir það að hafa fengið framselda kröfu frá aðila sem var
neytandi í skilningi 13. gr.
119 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 703. Þarer tekið dæmi um kaup tannlæknis á tækjum til nota
í rekstri sínum frá framleiðanda eða söluaðila.
120 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 23. Að þeirra mati er seljandi í góðri
trú ef kaupandi kemur fram sem atvinnurekandi, t.d. með því að panta vöm á bréfsefni fyrirtækis
og vöruna er almennt unnt að nota í viðkomandi atvinnurekstri.
121 Sjá Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 703.
169