Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Síða 79

eða að hluta með skuldajöfnuði fer samkvæmt þeim lögum sem gilda um aðal-
kröfu, en lög þau sem gilda um gagnkröfuna ráða því hvort hana megi nota til
skuldajafnaðar.193
10.1.5 Afleiðingar þess að samningur telst ógildur
Loks kemur fram í e-lið 1. mgr. 10. gr. að þau lög sem gilda um samning
skulu einkum gilda um afleiðingar þess að samningur telst ógildur. Með reglunni
eru einkum höfð í huga álitamál um skil á greiðslum, skaðabætur og auðgunar-
kröfur. í sumum ríkjum teljast þessi atriði ekki til samningaréttar.194
10.2 Áhrif laga þess lands þar sem efndir fara fram
í 2. mgr. 10. gr. kemur fram að þegar ákvarðað er hvort samningur hefur
verið réttilega efndur eða hvort þær ráðstafanir sem gripið er til í tilefni vanefnda
samnings séu lögmætar skuli taka tillit til laga þess lands þar sem efndir samn-
ings eiga að fara fram (lex loci solutionis). Það fer eftir lögum dómstólsríkisins
hvort um er að ræða „ráðstafanir sem gripið er til í tilefni vanefnda".1951 ákvæð-
inu er tekið svo til orða að „tekið verði tillit til“ laga þessara, jafnvel þótt af
samningnum og lögum þessum leiði að önnur lög annars lands eigi að öðru leyti
við um samninginn. Af orðalagi þessu leiðir að dómari hefur svigrúm til að meta
það eftir aðstæðum, með hliðsjón af því sem sanngjamt þykir, hvort hann lætur
þær reglur hafa áhrif á niðurstöðu sína. Hann getur beitt þeim að hluta eða í heild
í því skyni að ná fram sem sanngjamastri niðurstöðu gagnvart aðilum.196
11. GERHÆFISSKORTUR
í 11. gr. ræðir um gerhæfísskort. Þar segir að sé um að ræða samning milli
tveggja einstaklinga sem eru í sama landinu geti einstaklingur sem hefur gerhæfi
samkvæmt lögum þess lands því aðeins borið fyrir sig gerhæfisskort sem leiða
myndi af lögum annars lands að gagnaðili hans hafi, þegar samningurinn var
gerður, vitað eða mátt vita um gerhæfisskortinn samkvæmt þeim lögum.197
193 Sjá Ole Lando: Festskrift til Knut Rodhe. Stokkhólmur 1976, bls. 311 o.áfr. Sjá einnig Torben
Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 251.
194 Sjá t.d. Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 251 og Peter Arnt Nielsen:
Intemational privat- og procesret, bls. 530. Akvæðinu er sérstaklega ætlað að taka til þeirrar spum-
ingar hvort um heimild til þess að fá endurgreidda peninga, sem greiddir eru á grundvelli ógilds
samnings, fari samkvæmt þeim lögum sem um samninginn gilda samkvæmt lögum nr. 43/2000. Sjá
Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 33 og Cheshire & North: Private
Intemational Law, bls. 599.
195 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 33. Þeir taka fram að samningsákvæði
sem með nokkurri vissu megi almennt fella undir „ráðstafanir sem gripið er til í tilefni vanefnda" séu
reglur um helgidaga, skoðunarskyldu og ráðstafnir sem grípa verði til ef hafna á viðtöku söluhlutar.
196 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 33 og Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 24.
197 Reglur 79. gr. víxillaga nr. 93/1933 og 2. mgr. 58. gr. tékkalaga nr. 94/1933 em dæmi um reglur
um gerhæfi manna til þess að gangast undir skuldbindingar.
187