Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Síða 86

land fár utforme og praktisere ut fra sin nasjonale rettsinnstilling og rettstradi-
sjon.“223
Það leiðir af eðli ordre public reglunnar að hún er undantekningarregla og
henni verður einungis beitt í sérstökum tilfellum. Ekki er nóg að erlend réttar-
regla feli eitthvað í sér sem er andstætt íslenskum lögum heldur verður hún að
mæla fyrir um eitthvað það sem er beinlínis andstætt siðferðis- og réttarvitund
manna hér á landi.224 Það hefur þýðingu við mat á því hvort unnt er að bera fyrir
sig ordre public að réttarkerfi og réttarhefð hins erlenda ríkis sé að uppistöðu líkt
íslensku réttarkerfi. Eftir því sem skyldleikinn er meiri hljóta að vera minni líkur
á að beitingu erlendrar réttarreglu verði hafnað með þeim rökum að hún sé
andstæð ordre public hér á landi. Má slá því föstu að afar ólíklegt er að lög
annarra ríkja innan EES teljist fara í bága við hérlend lög eða velsæmi. Þá verður
að telja að á sviði fjármunaréttar séu atvik sjaldnast þannig vaxin að til beitingar
reglunnar geti komið.225
16. NIÐURSTAÐA
Hér að framan hefur verið lýst reglum íslensks réttar um lagaskil á sviði
samningaréttar. Um viðfangsefnið gilda lög nr. 43/2000 um lagaskil á sviði
samningaréttar, en lögin byggjast á svokölluðum Rómarsamningi sem aðildar-
ríkjum Evrópusambandsins er skylt að vera aðilar að. Lögin gilda um allar
einkaréttarlegar samningsskuldbindingar sem tengjast fleiri en einu landi þegar
taka þarf afstöðu til þess hvers lands lögum beita skuli. Áður var ekki til að
dreifa settum lögum um lagaskil á sviði samningaréttar hér á landi. Af úrlausn-
um dómstóla mátti þó draga ályktanir um það hver væri gildandi réttur. Samn-
ingsfrelsi var að meginstefnu lagt til grundvallar, en þó með fyrirvara um að
dómstólar gætu komist að niðurstöðu um beitingu annarra laga ef svo bæri undir.
I seinni tíð var samstaða um það að beita ætti reglunni um sterkustu tengslin við
ákvörðun þess hvaða lög giltu um samning.
I II. kafla laga nr. 43/2000 eru meginreglur um lagaskil. Aðalreglan birtist í
3. gr. laganna og mælir fyrir um samningsfrelsi aðila. Hafi aðilar á hinn bóginn
ekki samið um hvers lands lögum skuli beita um samning sín í milli gildir reglan
um sterkustu tengslin, sbr. 1. mgr. 4. gr. laganna. í 2.-5. mgr. 4. gr. eru leiðbein-
ingarreglur við matið á því við lög hvaða lands samningur hefur sterkust tengsl.
Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. er það viðmið lagt til grundvallar að samningur hafi
sterkust tengsl við það land þar sem efna á aðalskyldu samnings, en ef um er að
ræða fyrirtæki, félag eða lögpersónu er miðað við aðalstöðvar þess aðila. Segja
má að þetta sé meginreglan meðal leiðbeiningarreglnanna. Þá eru í 3. og 4. mgr.
4. gr. undantekningar frá þessari meginleiðbeiningarreglu. Fyrri málsgreinin
223 Ragnar Knopli: „Fra spredte felter“. TfR 1937, bls. 356 (358).
224 í dönskum dómi, UfR 1956 912 SHD, er tekið svo til orða að „ordre public reglen kun kan
anvendes pá de grove ydertilfældc".
225 Torben Svenné Schmidt: International formueret, bls. 36-37.
194