Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Page 7

3
verið fluttir hingað eftir landnámsöld öðru hvoru, enda er þess
stundum gelið (t. d. Sámur Gunnars á Hlíðarenda), og allar
likur eru tii, að hundar haíi fremur en búpeningur orðið tii
þess að hlej7pa veikinni í landið. Islendingar höfðu lengi fram
eftir mildar samgöngur við útlönd, en framan af langmest við
Noreg, og þaðan stafaði í þessu efni engin hætta, eftir því sem
hjer hefur verið sagt. En þegar fram liðu stundir (14.—16. öld),
minkuðu allar samgöngur við Noreg, en verslun og. önnur við-
skifti færðust lil Englands og Hansastaðanna á Þýskalandi. Það
er mjög svo sennilegt, að hundar hafi slæðst inn í landið með
þessum kaupmönnum og útlendum fiskimönnum. Til skamms
tíina hefur slikt ált sjer stað að miklum mun. En einmitt á
Norður-Þýskalandi kringum suma Hansastaðina, sem versluðu
á íslandi, t. d. Rostock, liefur sullaveiki verið algeng síðan
Iæknar kyntust henni.1)
Báðir þessir staðir, Veslurlönd og Hansaslaðirnir, virðast
því líklegri til þess að hafa miðlað oss sullaveiki en Noregur.
Það liggur í eðli þessa máls, að ekki verður sluðst við
annað en getgálur og likur, meðal annars vegna þess að elcki
mun unl að finna í fornritum vorum ótvíræða lýsing á sulla-
veiki fyrri en um 1200.
II. Sullaveiki í íslenslmm fornritum.
í íslenskum fornritum kemur orðið sullur fyrir á nokkrum
stöðum, en þess verður að gæta, að orðið sullur hafði þá ekki
sömu merkingu og nú á dögum. Þá þýddi það holdbelg eða
hlöðru með vökva í, hvort heldur vatni eða grefti. Þannig er
sullur hvað eftir annað notað um það, sem vjer nú köllum
ígerð eða kýli (abscessus), t. d. í Gunnlaugs sögu Ormstungu
(6. kap.): »sull liafði hann á fæti niðri á ristinni, freyddi ór
upp blóð ok vágr«. í Biskupas. I. 118 er talað um »kverka-
sull«, sem sprakk nóttina eftir að sjúklingur hafði heitið á
Þorlák helga sjer til hjálpar. í Biskupas. II. 168 er nefndur
1) Það lítur út fyrir, að íslendingar hafi á Hansaverslunartim-
anum verið hundauðgir og hundelskir. í hverri ferðasögu eftir aðra,
jafnvcl á landabrjefum, er sagt að íslendingðr mcti hvolpa sína meira
cn börnin og selji pá dýrt (Þ. Thoroddsen: Landfræðissaga I. passim),
cn livorki cr mikið að marka ferðasögur peirra tíma, enda gat pað
vel samrýmst, að útlendingar keyptu íslenska hunda og að úllendir
hundar slæddust með peim inn í landið.
r