Búnaðarrit - 01.01.1890, Blaðsíða 15
11
með sanni segja, að framræsla breyti undirlaginu í mat-
jörð, og dýpki þannig matjörðina.
IY. Jarðtegundir.
Þess er áður getið, að aðallilutar matjarðarinnar
sjeu jarðefnin: sandur, leir, mold og kalk, eríjarðrækt-
arfræði nefnast jarðtegundir (Jordarter). Af jarðefnúm
þessum er misjafnlega mikið á ýmsum stöðum, og verð-
ur útlit og eiginlegleikar matjarðarinnar ólíkt bæði í
„fýsisku“ og „kemisku“ tilliti allt eptir því, hvortjarð-
efni það er, sem yfirhönd hefir. Á þessu er það byggt,
að skipta matjörðinni í flokka eptir eðli sínu, sem sje:
sandjörð, leirjörð, kalkjörð, moldjörð og torfjörð, og skal
nú lýsa hverri þessari jarðtegund sjerstaklega.
1. Sandjöi'ð.
Sandurinn er smámuldir steinar og bergtegundir;
er hann því mjög margs konar að eðli og útliti. Yana-
lega er meginhluti sandsins kvarz (kísilsýra), og aðrar
þær steintegundir, er illa loptmolna1. En hvernig sand-
inum yfir höfuð er háttað, er mest undir því komið, af
hvaða bergtegundum hann er myndaður. Hjer á landi,
þar sem bergtegundirnar eru basalt, trachyt o. s. frv.2,
er liann talsvert ólíkur því, sem hann er þar, sem hann
á uppruna sinn að rekja til bergtegunda, sem inuihalda
kvarz og glimmer, svo sem t. d. granít. Hjá oss er
sandurinn því bæði dekkri og einkum járnríkari, en hann
1) Hjer er átt við það almeuna, en ekki við íslenzka jörð sjer-
staklega. Auk kvarz er það einkum „glimmer11, sem mjög illa lopt-
molnar, og sem því er opt mikið af í sandjörð.
2) Basalt (blágrýti) er samsett af feldspatb (lapradór), augit og
seguljárnsteini; bæði augit og seguljárnsteinninn innihalda járn.
Dólórít hefir sömu samsetningu og basalt, en í trachyt er stundum
kvarz og glimmer.