Búnaðarrit - 01.01.1890, Blaðsíða 49
46
Sáltpjetursýran (HN08 eða H20, N206) er hentugust
til næringar gagnjurtunum af þeim samböndum, sem
holdgjafa innihalda, og í matjörðinni finnast. Hún mynd-
ast bæði af liinum organisku efnasamböndum í jarðveg-
inum, þegar þau rotna, og af ammóníaksöltunum. Regn-
ið færir og jörðunni lítið eitt af saltpjetursýru frá
loptinu.
Áður hafa menn haldið, að saltpjetursýran myndað-
ist í jörðunni á þann hátt, að ammóníaksöltin sýrðust,
en nýrri rannsóknir hafa sýnt, að þessu er eigi þannig
varið blátt áfram, en að það er sveppur (Ferment, Bak-
terie), sem veldur breytingunni í saltpjetursýru.
Sjeu uppleyst ammóníaksölt látin síga í gegn um
hreinan sand, þá breytast þau ekkert-, en sje áburðar-
lögur hafður í stað ammóníáksáltanna, þá myndast salt-
pjetursýra. En sjeu ammöníáksölt aptur á móti látin
siga í gegn um akurjörð, þá myndast af þeim sáltpjetur-
sýra í henni.
Þetta gefur strax bendingar til þess, að eitthvað
hljóti það að vera í akurjörðinni og i áburðarleginum,
sem breytingunni veldur, en ekki er í sandinum. En
til þess að fullvissa sig um, hvort það væri sveppur eða
ekki, þá hafa verið við hafðar þaunig lagaðar tilraunir,
sem drepa sveppa yfir höfuð, en þá hætti og saltpjetur-
sýrumyndunin.
Yfir höfuð drepast sveppar, verði þeir fyrir 100°hita,
eða sjeu þeir „klóróformeraðir“. Hvort sem nú heldur
hefir verið gjört, að hita jörðina eða leiða yfir hana
klóróform, þá hefir engin saltpjetursýra myndast, fyr en
búið hefir verið að blanda saman við hana aptur óhit-
aðri jörð og óklóróformeraðri, og reka allt klóróform,
sem í jörðinni var, burt með andrúmslopti.
Með þessum og því um iíkum tilraunum hefir það