Hugur - 01.01.1992, Page 21

Hugur - 01.01.1992, Page 21
HUGUR 5. ÁR, 1992 s. 19-37 Samtal við Karl Popper Karl Popper og Bryan Magee ræðast við1 Karl Popper fœddist í Vínarborg árið 1902 og átti þar heima fram á fertugsaldur. Hann var aldrei í Vínarhringnum; enda þótt áhugamál hans vœru flest þau sömu og þeirra þá var hann ósammála kenningum þeirra. Það mœtti nœstum því segja aðfyrsta bókin hans, Logik der Forschung — sem þýðir bókstaflega Rökfræði vísindalegrar rannsóknar — hafi verið skrifuð gegn Vínarhringnum. Þótt hún kœmi út haustið 1934 birtist hún því miður ekki í enskri útgáfu fyrr en aldarfjórðungi síðar (undir heitinu The Logic of Scientific Discoveryj. Mér er nœr að halda að heimspeki heillar kynslóðar í Englandi kynni að hafa orðið öðruvísi efbókin hefði birst hérfyrr. 1 Samtal það milli vísindaheimspekingsins Karls Poppers og Bryans Magees sem hér birtist fór fram í Breska ríkisútvarpinu veturinn 1970-71. Er það eitt af þeim samtölum sem Magee átti þennan vetur við tólf breska heimspekinga, auk Poppers, þar á meðal Alfred Ayer, Gilbert Ryle, Peter Strawson, Stuart Hampshire og Bernhard Williams. Samtölin komu út á prenti skömmu eftir að þau voru flutt undir heitinu Modern British Philosophy (London: Secker & Warberg, 1971). — Rétt er að geta þess að Bryan Magee, sem er menntaður í heimspeki, hefur skrifað ágæta bók um heimspeki Poppers sem kom út í bókaflokknum Modern Masters. Þá hefur hann líka átt opinberar samræður við fleiri heimspekinga úr hinum ensku- mælandi heimi. Veturinn 1978 átti hann fimmtán samtöl og jafnmörg 1987. Báðum þessum samtalaröðum var sjónvarpað. Úr þeim urðu síðan bækurnar Men ofldeas (London: BBC, 1978) og The Great Philosophers (London: BBC, 1987). Eftirfarandi fróðleikur er til viðbótar þeirri kynningu á Popper scnt kemur fram hjá Magee áður en samtal þeirra hefst. — Meðal almennings mun Popper þekktastur sem óvæginn gagnrýnandi marxismans og annarra kenninga sem þykjast hafa höndlað Stórasannleik um manninn og veröldina og má þar nefna sálgreiningu Freuds og þráttarhyggju Hegels. Er Popper býsna óvinsæll meðal fylgismanna kreddna af þessu tæi og ftnna þeir honum flest til foráttu. — Vínarhringurinn sem nefndur er í innganginum að samtalinu var samtök vísindalega sinnaðra heim- spekinga í tengslum við háskólann í Vínarborg. Eru samtök þessi sérstaklega tengd nafni Moritz Schlicks (1882-1936) sem var aðalhvatamaðurinn að stofnun þeirra. Þau störfuðu á þriðja og fjórða áratugnum, gáfu út tímarit, bækur og héldu ráðstefnur, en leystust upp þegar nasistar náðu völdum í Austurríki. Sumir félaganna fluttu til Bandaríkjanna og höfðu mikil áhrif á þróun heimspeki þar í landi, t.d. Rudolf Camap (1891-1970). Heimspekingamir í Vínarhringnum héldu fram kenningu sem þeir kölluðu logical positivism og hefur fengið á íslensku nafnið rökfrœðileg raunspeki. Meginhugmynd þessarar speki er sú að allt sem hægt er að segja af viti og hefur merkingu sé annað hvort stærðfræðilegs eða rök- fræðilegs eðlis, ellegar þá raunvísindalegs eðlis; þ.e.a.s. staðhæfingar um sann- reynanleg fyrirbæri, staðreyndir. Samkvæmt raunspekinni eru því t.a.nt. frumspeki og siðfræði merkingarlaus vaðall, þvættingur. Popper var frá upphafi eindreginn
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.