Hugur - 01.01.1992, Page 46

HUGUR 5. ÁR, 1992
s. 44-55
Hreinn Pálsson
Heimspeki með börnum og
unglingum'
Heimspeki og barnaheimspeki
í upphafi vil ég minna á margræðni og merkilegheit orðsins
heimspeki. Þegar þetta orð ber á góma held ég að flestum ykkar komi í
hug heimspekingar og kenningar þeirra. Erfitt er að ímynda sér
alvarlegt framhaldsnám í heimspeki án þess að nemendur tileinki sér
helstu nöfn og kenningar sem fram hafa komið í sögu heimspekinnar.
Hafa ber þó í huga að þótt kennurum takist að koma nemendum til að
hugsa um nýja hluti er ekki þar með sagt að nemendur hugsi skýrar en
þeir gerðu áður. Von heimspekikennarans er sú að streð hans auðveldi
nemendum að temja sér gagnrýninn eða gagnrýninni hugsunarhátt
samhliða því að þeir tileinki sér inntak kenninga. Auðvitað er það
átakanlegt að ekki skuli vera hægt að ganga að því vísu í upphafi
háskólanáms að nemendur geti tekist á við hugmyndir og kenningar á
gagnrýninni hátt. Matthew Lipman segir þörfina fyrir heimspekilegan
hugsunarhátt ekki takmarkast við tiltekið skólastig, heimspekinnar sé
þörf á hvaða stigi sem er.
Heimspeki með börnum og unglingum snýst fyrst og fremst um
ástundun gagnrýninnar hugsunar. Markmiðið er að vekja og efla sjálf-
stæða, rökréttra og skapandi hugsun. Náist þetta markmið blasir við
að það styrkir aðrar námsgreinar grunnskólans.1 2 Samhliða þessu
skapast einnig forsendur til dýpri heimspekikennslu í framhalds-
skólum sem síðan hefur sín áhrif á háskólakennslu.
1 Erindi flutt á ráðstefnu um heimspekikennslu á grunn- og framhaldsskólastigi 26.
apríl 1992. — Ég þakka Ágústi Hirti Ingþórssyni og Gunnari Harðarsyni
athugasemdir um inntak og framsetningu.
2 Hér er gengið út frá að kennarar annarra greina séu móttækilegir fyrir gagnrýninni
hugsun. Svo þarf auðvitað alls ekki að vera innan ríkjandi kennsluhátta og afstaðan
til heimspekinnar getur verið staðháttabundin. Kjarni málsins er að heimspekin
styrkir langflesta nemendur og þá kennara sem lcggja sig eftir henni.