Hugur - 01.01.1992, Síða 69

HUGUR
Heimspekikennsla íframhaldsskólum
67
* Ef allir hlutir eiga sér orsök ráða menn þá nokkru um hvemig
þeir eru og hvað þeir aðhafast?
Eg held ég reyni ekki frekar að svara því hvers vegna heim-
spekikennarar í framhaldsskólum leggja svona mikla áherslu á
siðfræði en snúi mér heldur að þriðju spumingunni: Hvers vegna flétta
menn hugmyndasögu svona mikið inn í heimspekikennsluna?
Fyrir þessu eru trúlega nokkrar ástæður. Ein held ég þó að vegi
þyngst. Hún er að meginmarkmiðið sem heimspekikennarar setja sér
er að upplýsa nemendur um samhengið í hugmyndasögunni og
hvernig lífsviðhorf og gildismat okkar hefur mótast. Af samræðum
við heimspekikennara er mér þó ljóst að fæstir þeirra orða markmið
kennslunnar svona. Samt virðast þeir margir ganga að því sem vísu að
heimspekin sé til þess að varpa ljósi á þróunarsögu hugmyndanna:
hún sé því eins konar þjónn sagnfræðinnar. Vera má að hjá sumum
búi að baki einhver hegelskur skilningur á sambandi heimspeki og
sögu. Um það þori ég ekki að fullyrða.
Önnur ástæða fyrir því hvemig heimspekikennslu er fléttað saman
við söguna kann að vera sú að þótt kennarinn viti ekki svör við
áhugaverðustu gátum heimspekinnar þá veit hann gjarna ýmislegt um
sögu þeirra og hvað frægir menn á fyrri tíð hafa haldið vera rétt svör.
Það samrýmist betur hefðbundnu skólastarfi að kennarinn viti svörin.
2. HLUTI: Markmið
Þegar ég var að viða að mér efni í þetta erindi hringdi ég í eina 12
heimspekikennara. Ég spjallaði góða stund við suma þeirra. Af
þessum samræðum fékk ég það á tilfinninguna að þeir væru flestir í
nokkrum vafa um hvaða markmiðum kennslan ætti að þjóna. Þetta er
kannski von því það er erfitt að setja heimspekikennslu markmið, og
svara því hvað sá sem hefur lært heimspeki á að kunna, geta eða vita,
nema hafa fyrst einhverja hugmynd um livað heimspeki er. Og þótt
við séum að fást við heimspeki eigum við trúlega flest í mesta basli
með að útskýra hvað heimspeki er og hvað heimspekingar skulu
kunna, geta eða vita. Hins vegar höfum við þokkalega skýra hugmynd
um hvað heimspekisaga er og vitum nokkurn veginn hvernig hægt er
að prófa hve vel nemendur hafa tileinkað sér þau fræði. Þetta er ef til