Hugur - 01.01.1992, Page 84

Hugur - 01.01.1992, Page 84
82 Eyjólfur Kjalar Emilsson HUGUR Þessi sameiginlega miðstöð, miðjan, er því bæði ein og mörg. Hún er mörg að því leyti sem hún er skurðpunktur margra lína, en hún er ein að því leyti sem allar línumar koma saman í eitt innan hennar.6 En þar með er ráðgátan ekki leyst. Ef boðin frá hinum sérstöku skilningarvitum eiga í rauninni að mætast, þá er ekki nóg að gera ráð fyrir einhverju miðstöðvarskynfæri sem þau nái öll til, því að miðstöð af slíku tagi hefur rúmtak og ólíka hluta, og ef boðin hafna á mismun- andi stöðum innan hennar er ekki búið að sýna fram á einingu þeirra. Sé aftur á móti gert ráð fyrir því að boðin lendi öll í sama stað mundi sama fyrirbærið hafa til að bera andstæð einkenni á sama tíma og í sama tilliti, en það fær ekki staðist samkvæmt því sem Alexander segir. Hann leysir málið með því að gera ráð fyrir að hið sameiginlega skilningarvit sé eitt og óskipt í heild sinni í hverjum einstökum hluta skynfæris stns, hjartans, þó að hjartað fái ólík og jafnvel andstæð boð í hina ólíka hluta sína. Þar með næst sú eining sem stefnt var að. Plótínos tekur upp þessa hugmynd og endurbætir hana.7 Þannig telur hann ekki að hið sameiginlega skilningarvit sé til staðar í heild í einhverju ákveðnu skynfæri, heldur sé skynhæfni lífveru til staðar sem heild í hverjum næmum hluta líkama hennar (IV. 3. 3; IV 3. 22, 15- 22).8 Ein afleiðing þessa er sú að hjá Plótínosi hverfur hugmyndin um eitt sameiginlegt skynfæri, sem standi utan og ofan við hin einstöku skynfæri og skilningarvit.9 Því hefur að vísu verið haldið fram að ímyndunaraflið (phantasia) eða rökhugsunin (to logistikon, logos, dianoiá) gegni hlutverki hins sameiginlega skilningarvits og beri þar 6 Alexander, De anima, s. 63. 7 Um tengslin milli umfjöllunar Plótínosar og Aristótelesar og Alexander um einingu skynjana, sjá föður Paul Henry, „Une comparaison, chez Aristote, Alexandre et Plotin" í Entretiens Hardt, V: Les sotirces de Plolin (Genf 1960). 8 Með þessum hætti er vísað í Níundir Plótínusar. Til dæmis merkir „IV. 3. 22, 15- 22“ fjórða Níund, þriðja ritgerð, tuttugasti og annar kafli, línur fimmtán til tuttugu og tvö. Tala innan sviga á eftir tilvísun til ritgerðar merkir hvar í tímaröðinni viðkomandi ritgerð er samkvæmt lista Porfýríosar, nemanda Plótínosar og útgefanda. 9 Plótínus notar aðeins einu sinni he koine aisthesis (I. 1. 9,13). Mér virðist að þar sé hann ekki að vísa til hinnar aristótelísku hugmyndar um sameiginlegt skilningarvit, heldur merki koine aisthesis hér „skynjun sem líkami og sál eiga sameiginlega", það er líkamlega skynjun sem síðan er borin saman við skynjun sálarinnar einnar. Sbr. aisthesis he en toi koinoi í kafla 11. 18-191 Níundunum og ta koina 9. kafla, 1. 11.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.