Hugur - 01.01.1995, Page 26

24
Þorsteinn Gylfason
IX
HUGUR
Verkhyggja um boð
Köllum nú hina umdeildu kenningu mína verkhyggju um boð.
Samkvæmt henni er ekki ástæða fyrir mann sjálfan til að hlýða boði
nema maður vilji vinna eða þurfi að vinna einhver verk sem breytni
eftir boðinu þjónar. Þetta er næstum ábyggilega ófullnægjandi
greinargerð fyrir kenningunni, og nafngiftin „verkhyggja“ kann að
vera hæpin líka. En látum bæði nafn og greinargerð duga að sinni.
Þessi verkhyggja segir alls ekki að boðin sjálf velti á vilja manns
eða vali eins og Vilhjálmur telur. Hann skrifar:
Þorsteinn ítrekar að það sem manni ber að gera, þ.e. siðaboðið
sjálft, sé komið undir vilja manns.^
Hér er það í fyrsta lagi aðfinnsluvert að orðalagið „það sem manni ber
að gera“ er skilið sem orðalag um boð en ekki um breytni. Það
gengur auðvitað ekki. En aðalatriðið er að boðið sjálft er talið komið
undir vilja manns.
Svarið við þessu er að boð getur verið komið undir vilja manns.
Ég á að lesa Birtíng
er slíkt boð. Ég ræð því yfirleitt sjálfur hvort ég á að lesa Birtíng eða
ekki. En auðvitað þarf boð ekki að vera komið undir vilja manns, til
dæmis ekki ef það er kennari í skóla sem setur unglingi fyrir að lesa
Birtíng. Eða tökum boðið
Ég á að fara að lögum.
Ég ræð því ekki sjálfur hvort ég á að fara eftir til að mynda
umferðarreglum, þó svo ég ráði því sjálfur hvort ég keyri yftr á rauðu
ljósi eða ekki.
Loks er sá annmarki á orðum Vilhjálms að þar er ekki hugsað til
þess hver viljinn er.
18 „Um gæði og siðgæði", 26.