Hugur - 01.01.1995, Blaðsíða 112

110
Atli Harðarson
HUGUR
að segja með tilvísun til þess hvernig hlutir eru í laginu og hvernig
þeir hreyfast. Gerum ráð fyrir að til sé vél sem er þannig byggð að
hún láti hugsanir, tilfinningar og skynjanir verða til. Við getum
ímyndað okkur að hún stækki, án þess að hlutföll hennar breytist
svo við getum gengið inn í hana eins og við getum gengið inn í
myllu. Þegar inn kæmi sæjum við hvernig hlutirnir ýta hver við
öðrum en við sæjum ekkert það sem útskýrt gæti skynjun. Skýringar
á skynjun verður því að sækja til einfaldra verunda en ekki samsettra
hluta eða véla.^9
Nií vill svo til að Searle hefur sjálfur hrakið rök Leibniz. í bók
sinni Intentionality segir hann:
Það væri algerlega hliðstætt við rök Leibniz að halda því fram að
H2O sameindir geti aldrei útskýrt hvers vegna vatn er blautt. Hugsum
okkur að við gætum gengið inn í kerfi sameindanna „eins og við
getum gengið inn í myllu. Þegar inn kæmi sæjum við hvernig
hlutirnir ýta hver við öðrum en við sæjum ekkert það sem útskýrt
gæti“ bleytu. í báðum tilvikum værum við að horfa á vitlausa hæð í
kerfinu. Áferð vatnsins finnst ekki með því að skoða einstakar
sameindir og við verðum ekki vör við skynjanir eins og sjón eða
þorsta með því að líta á einstakar taugafrumur eða taugamót.^O
Þessi rök Searle minna okkur á að þegar komið er langt út fyrir
hversdagslegan reynsluheim manna er ósköp lítið að marka hvað
okkur finnst sennilegt og hvað við getum ímyndað okkur.
Vísindalegar aðferðir verða að taka við af „heilbrigðri skynsemi“.
í raun og veru getum við ekki ímyndað okkur samverkun trilljóna
vatnssameinda. Við getum heldur ekki ímyndað okkur útkomuna úr
því að vél taki við milljónum merkja frá nemum og skynjurum,
framkvæmi milljónir einfaldra aðgerða á munstrum og táknum sem
Iáta hana vinna úr þessum merkjum og fletta upp í gagnabönkum sem
fylltu heil bókasöfn ef þeir væru ritaðir á pappír og sendi milljónir
merkja til úttakstækja. Þeir sem þykjast geta séð það í hendi sér að út
úr þessu komi hvorki hugsun né skilningur eru á sama báti og þeir
sem gátu séð það í hendi sér að menn geti ekki verið komnir af öpum
því afkvæmi apa séu ævinlega apar. Þeir gátu ekki ímyndað sér
milljón ár.
29 Leibniz 1973 bls. 181.
30 Searle 1983 bls. 268.