Hugur - 01.01.1995, Blaðsíða 61

HUGUR
Reikniverk og vitsmunir
59
láta sér nægja tilviljanakenndar stökkbreytingar. Ef hann getur rakið
orsakir einhvers veikleika þá getur hann sennilega hugsað upp
stökkbreytingu sem bætir úr honum.
Það er ómögulegt að láta vélina fá nákvæmlega sams konar
kennslu og venjuleg börn. Hún hefur til dæmis enga fætur svo það er
ekki hægt að segja henni að fara út og sækja kol í fötu. Ef til vill
hefur hún heldur ekki nein augu. En hvernig svo sem hugvitssamleg
verkfræði kann að bæta úr þessum ágöllum verður engin leið að senda
vélbarnið í skóla án þess að hin börnin leggi það í einelti. Það verður
að fá einkakennslu. Við þurfum ekki að hafa of miklar áhyggjur af
fótum, augum o.s.fr. Saga frú Helen Keller sýnir að menntun er
möguleg ef boð geta með einhverjum hætti gengið í báðar áttir milli
nemanda og kennara.
Yfirleitt álítum við kennslu standa í tengslum við verðlaun og
refsingar. Það er hægt að smxða einföld vélbörn og forrita þau á
slíkum forsendum. Vélin verður að vera þannig byggð að atburðir
sem gerast skömmu áður en refsimerki er gefið séu ólíklegir til að
endurtaka sig, en verðlaun auki hins vegar líkurnar á að atburðir sem á
undan fóru séu endurteknir. Þessar skilgreiningar gera ekki ráð fyrir
því að vélin hafi neinar tilfinningar. Ég hef gert nokkrar tilraunir með
vélbarn af þessu tagi og mér hefur tekist að kenna því fáeina hluti, en
kennsluaðferðirnar voru of óhefðbundnar til að hægt sé að álíta
tilraunina verulega vel heppnaða.
Notkun verðlauna og refsinga getur í besta falli verið hluti af
kennsluferlinu. í stórum dráttum má áætla að ef kennarinn hefur enga
aðra leið til samskipta við nemandann, þá geti upplýsingarnar sem
berast nemandanum ekki verið meiri en heildarfjöldi verðlauna og
refsinga. Barnið væri orðið ansi lemstrað þegar það væri búið að læra
að hafa eftir „Casablanca" ef það yrði að uppgötva námsefnið með
sömu aðferð og í „já-nei spurningaleik“ nema hvað högg kæmu í
staðinn fyrir „nei“. Það er því nauðsynlegt að hafa einhverjar aðrar
boðskiptaleiðir sem ekki eru alveg eins „tilfinningaþrungnar". Séu
þær til þá er mögulegt að nota verðlaun og refsingar til að kenna
vélinni að hlýða skipunum sem eru gefnar á einhverju máli, t.d
táknmáli. Þessum skipunum má miðla eftir þeim boðleiðum sem eru
síður „tilfinningaþrungnar“. Notkun málsins mun draga mjög úr
þörfmni fyrir verðlaun og refsingar.