Hugur - 01.01.1995, Blaðsíða 46

44
Alan M. Turing
HUGUR
Nákvæmlega sams konar rök geta eins átt við um vélar. Þau kunna
að virðast ólík vegna þess að við eigum erfiðara með að kyngja því að
vélar hugsi. En þetta þýðir bara að við álítum það ólíklegra að Guð
telji heppilegt að skapa sál við slíkar kringumstæður. Þær kringum-
stæður sem um ræðir verða ræddar hér á eftir. Þótt við reynum að
búa til svona vélar þá er ekki þar með sagt að við séum að taka okkur
vald til að skapa sálir og sýna Guði þar með lítilsvirðingu neitt frekar
en við gerum með því að geta börn. í báðum tilvikum erum við
verkfæri Guðs og byggjum musteri handa þeim sálum sem hann
skapar.
Þetta eru vitaskuld tómar vangaveltur. Það er sama hvað
guðfræðileg rök eiga að sanna, mér þykir alltaf jafn lítið til þeirra
koma, enda hafa þau oft reynst léttvæg. Á tímum Galfleós var því
haldið fram að ritningargreinarnar „Þá staðnaði sólin ... og hraðaði sér
eigi að ganga undir nær því heilan dag.“ (Jósúa 10:13) og „Hann
grundvallar jörðina á undirstöðum hennar, svo hún haggast eigi um
aldur og æfi“ (Davíðssálmar 104:5)* dygðu til þess að hrekja
kenningu Kóperníkusar. Sú þekking sem menn nú hafa dugar til að
þessi rök sýnist ómerkileg. Áður en þessi þekking varð til litu þau út
fyrir að vera mun merkilegri.
Að andmœla með því að stinga hausnum í sandinn
„Við skulum vona og trúa að vélar geti aldrei hugsað því
afleiðingarnar yrðu of hræðilegar.“
Þessi rök eru sjaldan sett fram með svo ljósum hætti. En þau
kveikja samt tilfinningar hjá flestum okkar sem hugsum um þessi
efni. Við viljum trúa því að maðurinn sé í einhverjum djúpum
skilningi æðri öðrum hlutum sköpunarverksins. Best væri ef sýna
mætti fram á að hann sé óhjákvæmilega æðri en aðrir hlutar þess því
þá er engin hætta á að hann glati yfirburðum sínum. Vinsældir
guðfræðilegu rökfærslunnar hafa greinileg tengsl við þessar
tilfmningar. Þær eru líklega sterkar hjá gáfuðu fólki því hæfileikinn
til að hugsa er því meira virði en öðrum svo það hneigist til að álíta
að yfirburðir mannsins velti á þessum hæfileika.
*
[í frumtexta er þessi tilvitnun sögð vera úr Davíðssálmi 105.]