Hugur - 01.01.1995, Blaðsíða 117

HUGUR 7. ÁR, 1994-1995
s. 115-133
Jörgen Pind
Efnisleg táknkerfi
Tölvubylting undanfarinna áratuga hefur með margvíslegum hætti
gripið inn í iðkun ýmissa fræðigreina. Þetta á ekki sfst við í sálfræði
þar sem „tölvulíkanið" hefur ýtt mjög við ímyndunarafli sálfræðinga
og átti reyndar á sínum tíma snaran þátt í því að kollvarpa
atferlishyggju Skinners. I þessari grein er ætlunin að varpa nokkru
ljósi á upptök gervigreindar og vekja athygli á þeirri staðreynd að
sálfræðilegar vangaveltur voru mörgum brautryðjendum gervi-
greindar afar hugleiknar. Sömuleiðis verður vakin athygli á því að
John Searle varð fráleitt manna fyrstur til þess að stíga fæti inn í
Kfnaherbergið. Það gerðu Newell og Simon þegar árið 1956 - þótt
þeir hafi að vísu snúið þaðan með allt öðru hugarfari en Searle. Bak
við kenninguna um „gamaldags gervigreind" búa hugmyndir um
efnisleg táknkerfi. Fjallað verður um eðli þeirra og raktar nokkrar
ástæður þess að vegur þeirra hefur dvfnað að undanförnu.
Inngangur
Ein markverðasta nýbreytni í sögu vísindalegrar sálfræði á síðari árum
eru þau nánu tengsl sem skapast hafa milli sálfræði og tölvufræða.
Þessi tengsl hafa ekki síst lotið að kenningasmíði í sálfræði því
tölvan hefur opnað nýjar leiðir til þess að prófa slíkar kenningar.1
Það er vitaskuld engin nýlunda að heilanum sé líkt við margvísleg
tæki. Þannig voru samlíkingar heila og símstöðva á fyrri hluta
þessarar aldar vinsælar. Slík líkingasmíð hefur hins vegar reynst hafa
frekar takmarkað gildi. Reyndar hafa líkingarnar ekki einskorðast við
tæki. Þannig eru þekkt þau ummæli bandaríska sálfræðingsins
Tolmans: „[Heilinn] er miklu líkari kortaherbergi en gamaldags
1 Þessi grein var að mestu skrifuð meðan höfundur dvaldi í rannsóknaleyfi við MIT
veturinn 1993-1994. Mér eru minnistæð þau orð sem einn sálfræði-prófessorinn
þar, Whitman Richards að mig minnir, lét falla í fyrirlestri: „Hver er ástæða þess
að sett var á laggimar sálfræðideild við Tækniháskólann í Massachusetts? Það
getum við þakkað einu tæki, tölvunni." - Ég vil þakka Ólafi Páli Jónssyni einkar
gagnlegar ábendingar við fyrri gerð þessarar greinar.