Hugur - 01.01.1995, Qupperneq 40

38
Alan M. Turing
HUGUR
Til hægðarauka höfum við lýst reiknivinnu mannsins svo að hann
noti bók með reglum. Þetta á sér vitaskuld ekki stoð í veruleikanum.
Þeir sem vinna í raun og veru við útreikninga muna hvernig þeir eiga
að fara að. Eigi að láta vél herma eftir því sem maður gerir þegar
hann vinnur flókna útreikninga þá verður að spyrja hann hvernig hann
fer að og þýða svarið sem hann gefur yfir á form skipanatöflu. Það að
setja saman skipanatöflu er yfirleitt kallað „að forrita“. Að „forrita vél
þannig að hún framkvæmi aðgerð A“ þýðir að setja í vélina
skipanatöflu sem lætur hana gera A.
Áhugavert tilbrigði við hugmyndina um stafræna tölvu er „stafræn
tölva með slembiþætti“. Slík vél býr yfir aðgerðum sem fela í sér
teningskast eða eitthvert jafngilt rafrænt ferli. Skipun um slíka
aðgerð gæti til dæmis verið „Kastaðu teningnum og settu töluna sem
upp kemur í geymslustað númer 1.000“. Stundum er svona vélum
lýst svo að þær hafi frjálsah vilja (þótt ég mundi ekki nota það
orðalag). Yfirleitt er ekki hægt að komast að því hvort vél býr yfir
slembiþætti með því einu að fylgjast með hegðun hennar, því það er
hægt að ná fram svipuðum áhrifum til dæmis með því að láta val
aðgerða velta á tölustöfunum sem út koma þegar p er reiknað með
mörgum aukastöfum.
Flestar stafrænar tölvur sem eru til í raun og veru hafa geymslu af
endanlegri stærð. Fræðilega er ekkert því til fyrirstöðu að gera ráð
fyrir tölvu með óendanlegt geymslurými. Á hverjum tíma getur hún
að sjálfsögðu aðeins hafa nýtt endanlegan hluta þess. Sömuleiðis
getur aðeins endanlegur hluti þess verið orðinn til, en við getum
hugsað okkur að meira rými sé bætt við jafnóðum og þörf gerist. Frá
fræðilegu sjónarmiði er svona tölva með óendanlegu geymslurými
sérlega áhugaverð.
Hugmyndin um stafræna tölvu er gömul. Charles Babbage, sem
var Lúkasarprófessor í stærðfræði við háskólann í Cambridge frá 1828
til 1839, hannaði slíka vél en það var aldrei lokið við að smíða hana.
Þessi vél var kölluð greiningarvél (the Analytical Engine). Babbage
hafði allar grunnhugmyndirnar en á þessum tíma var smíði svona
vélar ekki mjög fýsilegur kostur. Vél Babbage hefði áreiðanlega
reiknað hraðar en maður en um það bil hundrað sinnum hægar en
tölvan í Manchester, sem þó er með hægvirkari nútímatölvum.