Hugur - 01.01.1995, Qupperneq 42

40
Alan M. Turing
HUGUR
inni í vélinni ákvörðuð af stöðunni augnablikinu á undan og
inntakinu á þann hátt sem taflan sýnir:
Síðasta staða
<1l 92 93
'0 1 92 93 9l 1
Inntak I 1
>1 1 9l 92 93 1
Úttak vélarinnar (ljósið) er eina sýnilega vísbendingin um stöðuna
inni í henni og því er lýst í eftirfarandi töflu:
Staða qj q2 q2
Úttak Úq Úq Új
Svona er dæmigerð stakræn vél. Að því tilskildu að mögulegar
stöður hennar séu aðeins endanlega margar er hægt að lýsa henni með
töflum af þessu tagi.
Sé vitað um upphafsstöðu vélarinnar og öll inntaksmerki þá er
mögulegt að spá hvernig hún hagar sér um alla framtíð. Þetta minnir
á þá skoðun Laplace að sé vitað um ástand heimsins á einu
augnabliki, þ.e. um stöðu og hraða allra efniseinda, þá ætti að vera
mögulegt að spá fyrir um ástand hans um alla framtíð. Spár af því
tagi sem við erum að velta fyrir okkur eru þó öllu nær því að vera
raunhæfur kostur heldur en þær sem Laplace hafði í huga. Það kerfi
sem myndar „alheiminn sem heild“ er með þeim hætti að örlítil
skekkja í upphafsstöðu getur haft gífurleg áhrif síðar. Sé einni rafeind
hnikað til um billjónasta hluta úr sentimetra á einu augnabliki þá
getur það eitt skipt sköpum um hvort maður kemst af eða ferst í
snjóflóði ári síðar. Það liggur í eðli þeirra vélrænu kerfa sem við
höfum nefnt „stakrænar vélar“ að svona fyrirbæri eru útilokuð.
Jafnvel þótt við höfum fyrir okkur raunverulega vél, en ekki bara
hugarsmíð, þá gefur þokkalega nákvæm vitneskja um stöðu hennar á
einu augnabliki þokkalega nákvæma þekkingu á stöðu hennar eftir
hvað mörg skref sem verkast vill.