Hugur - 01.01.1995, Side 69

HUGUR
Hugur, heili ogforrit
67
eins og þau yrðu eflaust, óaðgreinanleg frá svörum annarra
enskumælandi manna, af þeirri einföldu ástæðu að ég er
enskumælandi maður. Utan frá séð - frá sjónarhóli þess sem aðeins les
„svörin“ mín - eru svörin við kínversku spurningunum og þeim ensku
jafn góð. En í kínverska tilvikinu, ólíkt því enska, finn ég svörin
með því að möndla með ótúlkuð formleg tákn. Hvað kínverskuna
varðar, þá haga ég mér einfaldlega eins og tölva; ég framkvæmi
reiknanlegar aðgerðir á formlega skilgreind tákn; ég er einfaldlega
staðgengill tölvuforrits.
Róttæk gervigreind fullyrðir að forrituð tölva skilji sögurnar og að
forritið gefi einhverskonar skýringu á mannlegum skilningi. Og nú
getum við skoðað þessar staðhæfingar í ljósi okkar ímynduðu
tilraunar.
1. Hvað varðar fyrri fullyrðinguna, þá virðist mér augljóst að í
dæminu að framan skil ég ekki stakt orð í kínversku sögunum. Það
sem ég fæ og það sem ég skila frá mér er óaðgreinanlegt frá því sem
innfæddi kínverjinn fær og skilar, og ég get haft hvaða formlega forrit
sem er, og samt skil ég ekkert. Af sömu ástæðum skilur tölvan hans
Schanks ekki neitt í neinni sögu, hvorki á kínversku né ensku, eða
hvaða máli sem er, því í tilviki kínverskunnar er tölvan ég, og þegar
tölvan er ekki ég, hefur hún ekkert umfram mig þegar ég skil ekki
neitt.
2. Hvað seinni fullyrðinguna varðar, að forritið skýri mannlegan
skilning, sjáum við að tölvan og forritið eru ekki nægjanleg skilyrði
fyrir skilningi þar sem tölvan og forritið virka án þess að um nokkurn
skilning sé að ræða. En skyldu þau yfirleitt vera nauðsynleg skilyrði
eða skipta einhverju verulegu máli fyrir skilning? Ein af fullyrðingum
róttækra gervigreindarsinna er að þegar ég skil sögu á ensku, þá geri
ég nákvæmlega það sama - eða meira og minna það sama - og þegar
ég möndlaði við kínversku táknin. Það sé einungis viðameiri
táknavinnsla sem greini enska tilvikið þar sem ég skil eitthvað, frá
kínverska tilvikinu þar sem ég skil ekki neitt. Ég hef ekki sýnt fram á
að þessi fullyrðing sé röng, en hún myndi vissulega hljóma ótrúlega í
dæminu að framan. Sennileiki þessarar fullyrðingar veltur á þeirri
tilgátu að skrifa megi forrit sem hafi sama inntak og úttak og
venjulegt fólk, og að auki sé til lýsingarstig þar sem segja megi að
fólk vinni eins og forrit. A grundvelli þessara tveggja getgáta má ætla