Hugur - 01.01.1995, Side 73

HUGUR
Hugur, heili ogforrit
71
innfæddur kínverji (til dæmis vegna þess að hann veit ekki að sagan er
um veitingastaði og hamborgara o.s.frv.), þá geti „maðurinn, sem
formlegt táknvinnslukerfí“ raunverulega skilið kínverskuna. Undirkerfi
mannsins sem er hið formlega táknvinnslukerfi fyrir kínversku ætti
ekki að rugla saman við undirkerfið fyrir ensku.
Svo það eru í raun tvö undirkerfi í manninum, eitt skilur ensku og
hitt kínversku, og „málið er bara að kerfin tvö hafa lítið með hvort
annað að gera“. En hér vil ég svara því til að kerfin tvö hafa ekki
einasta lítið með hvort annað að gera, þau eru ekki hið minnsta lík.
Undirkerfið sem skilur ensku (leyfum okkur að nota orðskrípi eins og
„undirkerfi“ í bili) veit að sagan er um veitingastaði og hamborgaraát,
það veit að spurt er um veitingastaði og það svarar spurningunum
eins vel og það getur með hliðsjón af innihaldi sögunnar, o.s.frv. En
kínverska kerfið veit ekkert af þessu. Á meðan enska undirkerfið veit
að „hamborgari" vísar til hamborgara, veit kínverska undirkerfið
aðeins að á eftir „squiggle squiggle“ kemur „squoggle squoggle“. Allt
sem það veit er að margvísleg formleg tákn eru sett inn við annan
endann, meðhöndluð samkvæmt reglum á ensku, og öðrum táknum er
skilað út við hinn endann. Tilgangurinn með upphaflega dæminu var
að færa rök fyrir því að svona táknavinnsla ein og sér geti ekki gert
grein fyrir því hvað það er að skilja kínversku í neinum bókstaflegum
skilningi, vegna þess að maðurinn gæti skrifað „squoggle squoggle“ á
eftir „squiggle squiggle" án þess að skilja hið minnsta í kínversku. Og
gegn þessum rökum gagnast engin undirkerfi innra með manninum,
vegna þess að undirkerfin standa engu betur en upphaflegi maðurinn;
þau búa ekki yfir neinu sem líkist hið minnsta því sem enskumælandi
maður (eða undirkerfi) hefur. Eins og þessu var lýst er kínverska
undirkerfið einfaldlega hluti af enska undirkerfinu — hluti sem fæst
við merkingarlausa táknavinnslu eftir reglum á ensku.
En hver skyldi upphaflegi hvatinn að kerfisrökunum vera; þ.e.
hvaða sjálfstæðu rök eiga að vera fyrir því að maðurinn hafi undirkerfi
sem skilji bókstaflega sögur á kínversku? Eftir því sem ég fæ best séð
eru einu rökin þau að í dæminu fæ ég og skila því sama og innfæddur
kínverji eða tölvuforrit. En tilgangurinn með þessum dæmum hefur
einmitt verið að reyna að sýna að slíkt getur ekki verið nægjanleg
forsenda skilnings, í sömu merkingu og ég skil sögur á ensku.
Ástæðan er sú að einstaklingur, og þar með það safn undirkerfa sem