Hugur - 01.01.1995, Page 88

86
John R. Searle
HUGUR
anda Descartes þar sem gert er ráð fyrir tvenns konar veruleika, en þó
er hún kartesísk í því tilliti að samkvæmt henni hefur hið hugræna
engin innri tengsl við raunverulega eiginleika heilans. Þessi tvíhyggja
verður ekki ljós í gervigreindarfræðunum vegna þess að sífellt er verið
að agnúast út í „tvíhyggju", en það sem mönnum virðist sjást yfir er
að þeirra eigin afstaða gerir fyrirfram ráð fyrir róttækri tvíhyggju.
„Gæti vél hugsað?“ Skoðun mín er sú að einungis vélar geti
hugsað, en einungis mjög sérstakar vélar, nefnilega heilar og vélar
með samskonar orsakabundna eiginleika. Og það er meginástæðan
fyrir því að róttæk gervigreind hefur haft lítið um hugsun að segja,
því hún hefur ekkert að segja um vélar. Samkvæmt eigin
skilgreiningu fjallar róttæk gervigreind um forrit, og forrit eru ekki
vélar. Hvað svo sem íbyggni kann að vera, þá er hún líffræðilegt
fyrirbæri, og það er eins víst að hún velti jafn stranglega á
lifefnafræðilegum þáttum og mjólkurmyndun, ljóstillífun eða hvaða
líffræðilegt ferli sem er. Engum dytti í hug að framleiða mjólk eða
sykur með því að keyra tölvulíkan af formlegum ferlum í
mjólkurmyndun eða ljóstillífun, en þegar hugurinn er annars vegar eru
margir tilbúnir að trúa á slíkt kraftaverk vegna þess hvað rætur
tvíhyggjunnar liggja djúpt: Menn gera ráð fyrir að það sem máli
skipti um hugann séu formleg ferli sem eru óháð tilteknum
efnislegum orsökum, en öðru máli gegni um mjólk og sykur.
Til varnar þessari tvíhyggju er sú von oft látin í ljósi að heilinn sé
stafræn tölva (fyrstu tölvurnar voru reyndar oft kallaðar „rafmagns-
heilar“). En það stoðar lítt. Auðvitað er heilinn stafræn tölva, því allt
er stafræn tölva, einnig heilar. Málið er hins vegar að orsakabundnir
hæfileikar heilans til að framleiða íbyggni geta ekki verið fólgnir í
því að keyra tölvuforrit, því hvaða forrit sem er má keyra án þess að
neins konar hugarástand komi til. Hvað svo sem heilinn gerir til að
framleiða íbyggni, þá getur ekki verið að hann keyri forrit til þess,
því ekkert forrit er eitt og sér nægjanleg forsenda fbyggni.13
Ólafur Páll Jónsson þýddi
13 Ég stend í þakkarskuld við ansi marga fyrir að rökræða þessi efni við mig og fyrir
þolinmóðar tilraunir þeirra til að sigrast á fáfræði minni um gervigreind. Ég vil
sérstaklega þakka Ned Block, Hubert Dreyfus, John Haugeland, Roger Schank,
Robert Wilensky og Terry Winograd.