Hugur - 01.01.1995, Page 90

88
Atli Harðarson
HUGUR
b) Hins vegar áleit hann að tölva sem stenst Turingpróf skilji
mannamál og hugsi í raun og veru eins og maður. Hugsun
hennar og skilningur séu raunveruleg, ekki bara eftirlíking.
Sé þessi kenning rétt þá er fræðilega mögulegt að einhvern tíma
takist að smíða vélmenni sem hafa svipaða vitsmuni og fólk af holdi
og blóði.
Þótt hugmyndir upphafsmanna tölvufræðinnar hafi haft mikil áhrif
innan mannvísindanna er langt frá því að sú tviþætta kenning sem ég
hef hér eignað Alan Turing sé almennt viðurkennd. Margir efast um
að nokkru sinni takist að forrita tölvu þannig að hún standist
Turingpróf, enda er þetta próf ansi erfitt. Til að átta okkur á hversu
erfitt það er skulum við ímynda okkur að blindur maður gangist undir
Turingpróf og falli ef prófdómarar geta þekkt hann frá manni með
fulla sjón. Þeir mega spyrja alls konar spurninga um liti og lögun
hluta, biðja hann að lýsa skýjunum á himninum og ræða um
auglýsingar í sjónvarpi, kvikmyndir eða nýjustu strauma og stefnur í
myndlist og sá blindi verður að standa sig jafn vel og hinn sem sér. Ef
ykkur finnst þetta vonlaus leikur fyrir þann blinda hversu miklu
vonlausari er hann þá ekki fyrir vél sem hefur svipaða vitsmuni eða
svipaða greind og maður en allt öðru vísi skynfæri, allt öðru vísi
möguleika á að hreyfa sig, mynda sambönd við aðra o.s.fr.? Til að
standast prófið þarf vélin að vera miklu klárari en maðurinn.
Hér ætla ég að láta það liggja á milli hluta hvort hægt sé að forrita
tölvu þannig að hún standist Turingpróf. Viðfangsefni mitt hér er sá
hluti kenningarinnar sem segir að tölva sem hægt er að tala við um
alla heima og geima sé, eða geti að minnsta kosti verið, vitsmunavera
í þess orðs fyllstu merkingu, gædd raunverulegri hugsun og
raunverulegum skilningi. Eg ætla semsagt að einbeita mér að þeim
hluta kenningar Turing sem nefndur er í b lið hér að framan.
*
Á árunum eftir seinni heimstyrjöldina, þegar Alan Turing, John
von Neumann og fleiri unnu að hönnun og smíði fyrstu tölvanna, þá
lágu kenningar í þessum dúr í loftinu. Árið 1950 voru að vísu ekki til
nema örfáar tölvur í veröldinni. En grundvallarhugmyndir
tölvufræðinnar voru komnar fram. Þær höfðu strax áhrif í mörgum
greinum mannvísinda og áttu meðal annars sinn þátt í því að