Hugur - 01.01.1995, Síða 108

106
Atli Harðarson
HUGUR
bandaríski heimspekingurinn John Searle fram í ritgerð sem hann birti
árið 1980 og heitir „Minds, Brains and Programs“.24 í þessari ritgerð
rökstyður Searle þá niðurstöðu að þótt einhvern tíma verði kannski til
tölvur sem geta hermt eftir fólki, talað eins og fólk og unnið sömu
verk og fólk, þá geti þær ekki skilið mál eða hugsað eins og fólk. Að
áliti Searle getur tölva sem hermir eftir hugsun ekki hugsað neitt
ífekar en tölva sem hermir eftir slagveðri getur feykt okkur um koll.
Það má endursegja rökfærslu Searle einhvern veginn svona:2^
Tölvur gera ekkert annað en að vinna með munstur og tákn eftir
forriti, þ.e.a.s. reglu eða forskrift. Þetta geta menn líka gert og þannig
leikið allar sömu kúnstir og tölvur. Searle getur t.d. hugsað sér að
hann sitji inni í herbegi með leiðbeiningar eða forrit á sínu
móðurmáli og bunka af spjöldum með undarlegum myndum eða
táknum. Hann sér miða með skrýtnum myndum koma inn um lúgu
eða glugga á herberginu og flettir upp í leiðbeiningunum hvernig
brugðist skuli við og sér að þar stendur að réttu viðbrögðin við
þessum myndum séu að láta spjöld með kriss-krass merki og kross-
kriss merki út úr herberginu. Skömmu seinna koma nýir miðar inn og
Searle flettir upp í leiðbeiningunum hvernig bregðast skuli við og
skilar réttum spjöldum út. Þannig líða dagarnir og Searle veit ekkert
hverjir setja þessa miða inn eða hvers vegna. Hann hlýðir bara
leiðbeiningunum og þær segja ekkert um hvað myndirnar eða merkin
á spjöldunum þýða heldur lýsa aðeins útliti þeirra.
Utan við herbergið eru Kínverjar og þeir stinga miðum með
spurningum á kínversku inn um lúguna. Forritið sem Searle vinnur
eftir lætur hann stinga út miðum með réttum og eðlilega orðuðum
svörum við þessum spurningum. Kínverjunum virðist sem herbergið,
eða sá sem í því er, skilji kínversku. En Searle skilur ekki neitt. Veit
ekki einu sinni að táknin á blöðunum sem hann fær eru spurningar og
miðamir sem hann réttir út eru svör.
Af þessari sögu dregur Searle þá ályktun að fyrst hann skilur ekki
kínversku og leggur enga merkingu í táknin þótt hann fylgi svona
leiðbeiningum þá muni forrit sem lætur tölvu haga sér eins og hún
skilji mál og geti spjallað um alla heima og geima ekki gæða hana
neinum raunverulegum skilningi. Searle rengir það ekki að hægt sé
24 Ýmsar hugmyndir í þessari ritgerð eru betur útskýrðar í Searle 1984.
25 Sjá Searle 1980 bls. 68 til 72.