Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1892, Side 54

52
Árið 1618 var hann kvaddur til Fulneck í Mahren;
þar hafði hann bæði preststörf á hendi og forstjórn
bræðraskólans í bænum. Hafði hann nú rnikið fyrir
stafni; hann byrjaði bæði á að kippa kennslu í lag
og vann að ritstörfum af kappi. Hafði hann gott
næði til þessa og þótti bæði atkvæðaprestur og
kennari. En friðurinn og næðið varð skammvinnt
fyrir hann. Þrjátíuárastríðið hófst og eptir orust-
una á fjallinu hvíta var bærinn Fulneck tekinn
herskildi og brenndur. Þar ljet Comeníus eigur
sínar, bækur og handrit. Hann ljet þó ekki hug-
fallast, heldur safnaði saman hjörð sinni og reyndist
henni sannur sáluhirðir. En það var ekki ein báran
stök fyrir honum og trúbræðrum hans. Keisarinn
þýzki gaf þá skipun út, að öllum prestum bræðra-
safnaðarins skyldi vikið frá embætti. Varð hann nú
að fara huldu höfði, er hann vitjaði safnaðar síns,
til að huglireysta hann og uppörfa. Ofan á allt ann-
að bættist, að um þessar mundir missti hann konu
sina og son. Allt þetta mótlæti bar hann með hetju-
hug; hann hugsaði meira um aðra en sjálfan sig, og
samdi hann nú hvert huggunar- og fræðsluritið á fæt-
ur öðru handa trúbræðrum sínum.
Árið 1627 gaf keisarinn út það boð, að allir þeir
Bæheims- og Máhrensbúar, er ekki vildu snúast til
hlýðni við páfa, yrðu að fara úr landi burt. Fjölda
margir tóku þann kost heldur að víkja; er mælt,
að um 30,000 fjölskyldur hafi farið í útlegð. Flestir
þessir útlagar fóru til Póllands; þar voru margir trú-
bi’æður þeirra fyrir. Um liávetur 1628 lagði Comen-
íus af stað með flokk trúbræðra sinna. Á landa-
mærunum fjellu þeir á knje, kysstu ættjörðu sína,
og báðu guð að varðveita hana frá því, að ljós fagn-