Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1892, Side 61

59
söfnuðurinn og heill hans varð að lúta í lægra haldi
fyrir hagsmunum og stjórnbrellum höfðingjanna; hon.
um auðnaðist ekki að hverfa aptur til ættjarðar sinn-
ar, heldur tvístraðist hann á víð og dreif um Norð-
urálfuna. Eptir sem áður starfaði Comenius þó að
því með óþrjótaudi elju, að bæta andlegan og lik-
•amlegan hag trúbræðra sinna; liann var sverðþeirra
og skjöldur.
Um þessar mundir rjeð Sigmundur Rakoczy fyrir
■Siebenburgen, ungur maður og áhugafullur um fram-
farir þegna sinna; hann hafði fengið fregnir af Co-
meníusi og bauð honum að koma til sín; það þekkt-
ist liann og flutti til Patak 1650; þar var ætlazt til,
að hann stofnaði skóla handa aðalsmönnum, borgur-
um og gáfuðum bændasonum; skyldi honum skipt
J 7 bekki. Þessi skóli átti að verða að mörgu öðru-
vísi en þá var títt; þar átti að sýna í verkinu, til
hvers uppeldis- og kennslureglur Comeníusar væru
nýtar. Skólinn átti ekki að vera bláber bóknáms-
skóli, heldur jafnframt uppeldisskóli, og þar skyldu
gagnfræði meira kennd en venja var.
Þegar tii framkvæmda kom, varð við ýmsa erflð-
leika að stríða; kennslubækurnar höfðu ýmsa galla,
■eins og optast vill verða fyrst í stað, þegar ný stefna
•er tekin; reynslan heimtar sitt gjald við þær, eigi
■síður en við annað. En auk þess sem kennslufyrir-
komulag og kennsla var eigi svo fullkomið, sein verða
hefði mátt, ef á lengri reynslu hefði verið að byggja,
þá átti Comeníus við ýmsar vofur að berjast, van-
traust á nýbreytni hans, öfund, kennaraskort o. fl.
Þó vann hann og þreyttist ekki; hann hugsaði sí og
•æ um, hvernig hann fengi bætt skólann og skrifaði
bækur handa honum; merkust þeirra er Mynda-
L