Uppeldi og menntun - 01.07.2006, Side 63

63
vísindastundunum. Hjá foreldrum kom fram að börnin ræddu um þetta heima og
vildu jafnvel halda tilraununum áfram. Ein móðirin nefndi að barnið gerði meira af
því að prófa sjálft í stað þess aðeins að spyrja eftir þessi verkefni. Þetta er ákaflega
áhugavert atriði sem gefur vísbendingu um að Vísindaleikirnir hafi ekki aðeins beint
athygli barnanna að ákveðnum eðlisfræðilegum fyrirbærum heldur hafi leikirnir ef til
vill einnig gefið börnunum vissa tilfinningu fyrir því að hægt sé að afla þekkingar með
athugunum og tilraunum.
kennararnir urðu þess einnig varir að athygli barnanna beindist að viðfangsefnum
sem tekin höfðu verið fyrir í Vísindaleikjunum því nokkuð var um að börnin kæmu og
bentu þeim á eitthvað sem vakti athygli þeirra og tengdist verkefnunum. Þetta gerðist
enn fimm mánuðum eftir að verkefninu lauk.
Erfiðara er að segja til um hvort Vísindaleikirnir hjálpuðu börnunum að skilja þau
fyrirbæri sem voru til umfjöllunar. Þó eru ýmis dæmi um að börn svöruðu eða gerðu
eitthvað sem mætti túlka sem meiri skilning en annars væri að vænta.
Áberandi var að það sem kennararnir sögðu og gerðu hafði mikil áhrif á hvað börn-
in sögðu og prófuðu og hefur án efa haft áhrif á hugsun þeirra um fyrirbærin. Þetta er
í samræmi við hugmyndir Vygotskíj um mikilvægi uppalenda og í samræmi við niður-
stöður Fleer (1996) en þar kom fram að stuðningur kennarans við börnin með samræð-
um um viðfangsefnið var mjög mikilvægur fyrir þróun hugmynda barnanna.
í lok hverrar stundar var reynt að ræða viðfangsefnið og að fá börnin til að íhuga
hvað þau hefðu verið að gera og læra. Margar rannsóknir (adey o.fl., 2002) hafa sýnt
fram á gildi þess að skoða hvernig maður lærir og hvernig maður hugsar um hlutina,
það ýti undir nám.
Samkvæmt niðurstöðum rannsókna (Piaget, 1973; Spelke, 1994; Spelke o.fl., 1992)
byrja börn á unga aldri að hugsa um ýmislegt í umhverfi sínu og leita sér skýringa á
því. Þess vegna er mikilvægt að þau öðlist reynslu af ýmsu í umhverfinu og að hún
sé rædd. Það gæti hjálpað börnum að þróa hugmyndir sínar áfram í stað þess að þær
yrðu fastmótaðar í huga þeirra. í rannsókn sem gerð var á hugmyndum íslenskra
leikskólabarna um hringrásir efna í náttúrunni kom í ljós að þau höfðu sömu forhug-
myndir og fram höfðu komið í erlendum rannsóknum hjá 9 til 10 ára börnum (kristín
Norðdahl, 2002). Þetta gæti verið vísbending um að forhugmyndir sem myndast
snemma verði fastmótaðar í hugum barnanna ef ekkert er gert til að hjálpa þeim að
þróa þær. Það er ekki hægt að treysta því að börnin geri það hjálparlaust eða að hefð-
bundið nám hjálpi þeim til þess. Niðurstöður rannsóknar Novak (2005) sýna að hægt
er að hjálpa börnum að hugsa um erfið hugtök þegar þau eru ung og að það getur
hjálpað þeim síðar þegar þau fara að læra um þau í skóla. Þetta eru athyglisverðar
niðurstöður, sérstaklega í ljósi þess að marktækur munur var á árangri þeirra barna
sem fengu kennslu á unga aldri og þeirra sem ekki fengu kennslu. Það er ljóst að mikið
verk er óunnið á þessu sviði.
HaUkUr aras­on, kris­tín norð­daHl