Morgunn - 01.12.1966, Side 18

Óravíðáttur andans
Eftir séra Benfamín Kristjánsson.
☆
Kjallarasálfræðingar.
Enski skáldsagnahöfundurinn og fjölvitringurinn Aldous
Huxley, sem nýlega er látinn, hefur einhvers staðar sett
fram þessa spurningu: Er mannslíkaminn líkastur einnar
hæðar húsi með kjallara? Eða gæti ekki skeð, að þar væri
einnig háaloft með gluggum, sem gægjast mætti út um og
sjá bæði til sólar og stjarna?
Freud og sá sálfræðingaskóli, sem fetaði í fótspor hans,
var allur á kafi í kjallarasálfræðinni. Þess var ef til vill að
vænta um Freud, þar sem hann var læknir, því læknar gefa
venjulega meiri gaum að því, sem sjúklegt er, en heilbrigð-
inni í hugarfari manna. 1 kjöllurum geyma menn alls konar
rusl, sem gleymist þar og rykfellur. Þar eru rottur á ferð
og önnur ljósfælin dýr. Freud hugði, að skýra mætti flest
eða öll óvenjuleg fyrirbæri sálarlifsins þannig, að upptök
þeirra væru í undirvitundinni. Þar væru bældar hvatir og
gleymdir óknyttir, sem eitruðu frá sér og yllu óþrifum í
sálarlífinu.
Engum þessara spekinga datt í hug, að til væri líka yfir-
vitund, þar sem andi mannsins fengi meiri yfirsýn, gæti
tengzt ljósinu að ofan og laðazt að þeim lindum himinbáls,
sem geymdu lausnina að uppruna lífs og eðli. Yfir þann
möguleika var slegið striki. Lífið hófst með tilviljun og
endaði í dauða. Sálin var ekki til. Það, sem því nafni var
nefnt, var meira eða minna ósjálfráð viðbrögð efnislíkam-
ans, er liðu undir lok með honum. Áhugi sálfræðinga þess-
ara snerist einkum að sálsýki og því, að flestir menn væru
meira og minna geggjaðir. Lækning þeirrar geggjunar var
einkum í því fólgin, að rusla til í kjallaranum og hreinsa