19. júní - 19.06.1980, Qupperneq 20

ADDA BÁRA SIGFÚSDÓTTIR:
Konur á þingi —
Konur í bæjarstjórn
Adda Bára
Sigfúsdóttir.
Til er falleg og myndarleg bók,
röskar 500 blaðsíður og heitir Al-
þingismannatal 1845—1975. Úr
henni má taka örlítinn útdrátt og
gefa honum heitið Alþingis-
kvennatal. En þar sem sá listi varð
ósköp stuttur, taldi aðeins níu
konur, þótti mér nauðsynlegt að
framlengja alþingiskvennatalið og
láta það ná allt til síðustu kosninga
í desember 1979.
Hér eru aðeins taldar þær konur
sem náð hafa kosningu, en ekki
varaþingmenn, sem gripið hefur
verið til þegar þurft hefur að fylla
í eyður vegna forfalla kjörinna
þingmanna. Alþingismannatalið
tiundar hins vegar trúverðidega
alla slíka allt niður í fólk sem tyllt
hefur verið í stól á þingi í Jorjár
vikur samtals. Séu allar slíkar
varaskeifur taldar bætast 15
kvennanöfn við. Þess háttar þing-
mennska gefur þó ekki mikil tæki-
færi til þess að láta að sér kveða.
Hins vegar veit ég ekki betur en
allar konur sem inn fyrir þröskuld
þings hafa sloppið hafi haft þar
eitthvað til málanna að leggja.
Konur fengu kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis árið 1915 og
árið eftir var Bríet Bjarnhéðins-
dóttir á lista Heimastjórnar-
manna. Um það framboð segir
dóttir hennar Laufey Valdimars-
18
dóttir eftirfarandi: „Hefði hún
komist að sem varamaður og Jíar
með á þing (því að varamaðurinn
komst að) ef hún hefði ekki verið
strikuð út og færð óeðlilega mikið
niður svo að sá, sem fyrir neðan
hana var á listanum, komst upp“.
Þessi reynsla kann að hafa orðið
til þess að næst þegar konur hugðu
til hreyfings buðu þær fram sér-
stakan landslista kvenna og þannig
komst fyrsta konan á þing, en það
var Ingibjörg H. Bjarnason í kosn-
ingum 1922. Hún gekk hinsvegar í
flokk þegar á þing var komið og
hefur það vafalítið veikt trú manna
á „ópólitískum“ kvennalistum. Þó
var aftur gerð tilraun 1926, en
þá var Bríet Bjarnhéðinsdóttir efst
á kvennalista. Sá listi fékk aðeins
um 400 atkvæði. Menn kenndu
ýmsu um, m.a. aldri Brietar, en
hún var þá sjötug.
Þegar Ingibjörg H. Bjarnason
hætti þingmennsku tók Guðrún
Lárusdóttir við sem þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, en í þann
flokk gekk Ingibjörg, þegar hann
var stofnaður. Guðrún drukknaði í
Tungufljóti sumarið 1938 og eftir
lát hennar var engin kona á þingi
þar til Katrín Thoroddsen tók sæti
fyrir Sósíalistaflokkinn 1946. Mér
er ekki ljóst, hve mikinn þátt
kvenréttindabaráttan átti í fram-
boði hennar, en víst er það, að í
framboðsræðu sinni í útvarpi fyrir
kosningarnar vitnaði hún til sam-
þykktar landsfundar kvenna, en
þar gerðu konur ]oá kröfu til
stjórnmálaflokkanna, að ein kona
yrði á þingi fyrir hvern flokk.
Kvenréttindafélagið var öflugt um
þessar mundir og stóð með tals-
verðum blóma fram um 1960 og
sennilegt er, að sú sóknarlota hafi
átt sinn þátt í því að á árabilinu
1949-1959 eru fjórar konur kjörnar
á þing. Aldrei voru þær þó nema
tvær í senn á þingi og eitt kjör-
tímabilið aðeins ein.
Ingibjörg H. Bjarnason.