19. júní - 19.06.1980, Qupperneq 46

„Ekki bara
falleg — þú
getur leikið líka!“
— Guðrún Ásmundsdóttir leikari skrifar skrifar um kröfur
leikhússins til kvenna
í leiklist fá karlar og konur jafn-
há laun, svo við megum sjálfsagt
vel við una. Samt ef þú spyrð unga
leikkonu i dag: Hvort mundi þér
finnast þú betur sett sem karlmað-
ur i leikarastétt eða kvenmaður? er
svarið alltaf: Karlmaður auðvitað
— miklu fleiri sjansar.
Þessir miklu fleiri sjansar, sem
þær segja að karlar hafi, skrifast
auðvitað á reikning leikbókmennt-
anna, en þar eru karlhlutverk í yf-
irgnæfandi meirihluta, enda hlýt-
ur það að haldast i hendur staða
konunnar og áhrif hennar í þjóð-
félaginu og umfjöllun um hana í
leikritum. Það er ekki eingöngu
það, að leikritahöfundar eru í
miklum meirihluta karlmenn, þeir
skrifa auðvitað um það samfélag,
sem þeir lifa í. Þar sem allar
áhrifastöður t. d. eru skipaðar af
karlmönnum. Við skulum segja að
44
einn höfundur þyrfti að koma
sýslumanni inn í leikritt sitt til að
hafa áhrif á gang mála, sá hinn
sami rithöfundur yrði talinn harla
persónulegur, tæki hann upp á því
að hafa yfirvaldið kvenkyns, þar
sem vitað er að aðeins ein kona
hefur gegnt þessu embætti á Is-
landi.
Hlutverk kvenna í leikbók-
menntunum eru mörg mjög góð,
samt verður því ekki neitað að
mörg þeirra litast mjög af draumi
karlmannsins um hina fullkomnu
konu — já það er best að segja það
bara hreint út: „þetta eru oft
Öttalegar englapíkur sem erfitt er
að gefa jarðsamband“. Og ekki
bætir það úr skák að oftast þarf
ntaður að glíma við þessar elskur
undir leiðsögn karlmanns, sem
aldrei sér neitt athugavert við allan
þennan yndisleika.
Maður heyrir leikstjóra hrósa
ungri leikkonu með þessum orð-
um: ,Já vinan, ég sé þú ert ekki
bara falleg, en þess vegna valdi ég
þig í þetta hlutverk, ég sé núna, að
þú getur lika leikið.“
Þessi niðurlægjandi athugasemd,
sem ung leikkona fær framan í sig
eftir strangt fjögurra ára nám í
leiklist, virðist engum finnast neitt
athugavert við — nema öllu því
sem kvenkyns er á sviðinu, það kyn
roðnar af reiði, en ekkert er sagt.
Því allar leikkonur kannast við
þessa furðulegu fegurðarkröfu, sem
alltaf er skotið inn i þeirra vinnu
og allar vita þær, að svona athuga-
semd mundi karlmaður aldrei fá.
Þær vita lika, að fegurð leikara
felst í þeirri útgeislun, sem hann
eða hún gefur í persónusköpun
sinni og sú útgeislun fylgir ekki
sömu reglum og Ingólfur Guð-