Sameiningin - 01.09.1920, Blaðsíða 29

251
borg, þar sem allir voru á hlaupum allsberir. ÞaS var hryllilegt,
en þab var enn þá hryllilegra a'S sjá hvernig þeir rysktust og rif-
ust, bitust og toguöu hver í annan. Þaö, sem neöst var, átti aö
vera efst, og það, sem efst var, átti að vera neöst. Sko, sko!
Þarna er einn, sem er fótlengri en eg; svei! fótinn af honum!
Þarna er einn, með ofurlítinn nabba ibalc viö eyraS, en nabbinn
kvelur hann, og svo skal hann kveljast af honum enn meir; og
þeir hjuggu í hann og þeir toguöu i hann og átu hann vegna
nabbans. Einn sat þarna hægur og stiltur eins og jómfrú og ósk-
aði einskis annars, en aS rnega vera i friði og ró; en þaö fékk
jómfrúin ekki; það varð að dragá 'hana fram, og þeir toguöu í
hana og rifu hana í sig.”
“En hvað heldurðu að það sé?” sagði Iði-Skirði.
“íHún er auðráðin gátan sú,” sagði hinn galdramaðurinn.
“Það er Kaupmannahöfn eða einhver önnur stórborg; þær eru
allar hver annari líkar, en stórborg er þaö.”
“Það er gryfjuvatn,” sagði Iði-Skriði.
Æfintvris slæðan, sem hvilir yfir þessari mynd, er mjög
þunn. Hún er veruleika mynd, sem sjá má í hvert sinn, er horft
er í gegn urn mjög sterkan sjónauka á dropa af fúlu vatni; en
það er annað, sem þetta litla æfintýri sýnir, og það er mergurinn
málsins. Það heldur því fram, sem sannleika, að eigingjörn sam-
kepni, sem engin takmörk þekkir önnur en takmörk máttarins,
eigi sér stað á svipaðan hátt bœði í náttúrunni og mannlífinu.
“Það heldur velli, sem hæfast er”, segir ein vísindaleg skoð-
un, og enginn heilvita maður lætur sér detta í hug að efast um,
að þessari kenningu má' finna stað í náttúrunni.
Ef þú sáir fræi of þétt i garðinn þinn, verður afleiðingin annað
hvort sú, að allar jurtirnar verða litlar, þrengja hver að annari,
hafa ekki rúm til að þroskast, spilla því hver fyrir annari og
engin þeirra nýtur sín, eða þá sú, að einhverra orsaka vegna
reynist einhver jurtin sterkari eða hæfari í samkepninni , og hún
verður stór á kostnað allra hinna. Hér er auðvitaö um enga
miskunn að ræða; ekkert kemur til greina annað en mátturinn.
Á nærri öllum sviðum jurtaríkisins sjáum vér eitthvað, meira eða
rninna af iþessu? Vér horfum á stórskóg, þar sem oss sýnast
flest trén vera furðu jöfn, en vér athugum ekki, að þau eru sigur-
sælu einstaklingarnir, sem borið hafa hærra hlut í samkepninni
og í henni hafa, ef til vill, jafn mörg tré að litlu eða engu orðið.
Eitt hið allra erfiðasta í sambandi við kornyrkju, er illgresi;
en hvað er þaö annað en samvizkulaus keppinautur, sem hefir
fengið fimbulafl í baráttunni við óblíð lífskjör? Menn geta skilið,
hvilikt heljar afl sá jötunn hefir, sem hefir haldið lífi, þegar alt