Morgunblaðið - 21.12.2008, Qupperneq 53

Fáðu þér áskrift á mbl.is/askrift
eða í síma 569 1122
mbl.is/moggaklubburinn
– meira fyrir áskrifendur
Bókun og upplýsingar um gististaði er að finna á www.sumarferdir.is
Kanaríeyjar
Gisting á Amazonas eða Paraiso Almendros
– íbúðir/smáhýsi með 1 svefnherbergi.
12. janúar – 9 nætur
21. janúar – 7 nætur
Verð frá 69.900 á mann m.v. 2+1.
Verð frá 74.900 á mann m.v. 2.
Innifalið: Flug og gisting í eina viku
Dunas Mirador í „allt innifalið“
12. janúar – 9 nætur
21. janúar – 7 nætur
Verð frá 99.900 á mann m.v. 2.
Innifalið: Flug og gisting „allt innifalið“ í eina viku
Tenerife
Gisting á Parque Santiago stúdíó eða íbúð
með 1 svefnherbergi.
4. janúar – 9 nætur
13. janúar – 7 nætur
20. janúar – 7 nætur
Verð frá 69.900 á mann m.v. 2+1.
Verð frá 74.900 á mann m.v. 2.
Innifalið: Flug og gisting í eina viku
2+1 stendur fyrir tvo fullorðna og eitt barn, 2ja til og með 11 ára.
Sparnaður:
3ja manna fjölsk. getur sparað
allt að 78.951 kr. og tveir
einstaklingar allt að 87.366 kr.
miðað við vikuferð til Tenerife
13. janúar og gistingu í íbúð
með svefnherbergi og stofu á
Parque Santiago.
Tilboð fyrir áskrifendur
  

  MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 2008
NOKKUÐ hefur verið í umræðunni að undanförnu sú hugmynd að
opna fyrir þann möguleika að fólk sem lent hefur í tímabundnum
greiðsluerfiðleikum, t.d. vegna atvinnuleysis, geti
gengið á eign sína í séreignarsjóðum til þess að geta
staðið í skilum við lánardrottna sína.
Í dag heimilar 11. grein laga nr. 129/1997 fólki ekki
að hefja töku lífeyris úr séreignarsjóðum fyrr en við
60 ára aldur eða fyrr ef viðkomandi er öryrki. Þegar
húsnæði er selt nauðungarsölu fæst ekki fyrir það
nema hluti raunvirðis þess og tapið kann að vera
margfalt meira en sem nemur þeim afborgunum sem
gjaldfallnar voru og leiddu til þess að húsnæðið fór á
uppboð. Það er líka alveg ljóst að atvinnuleysisbætur
eru svo lágar að þær einar og sér munu ekki bjarga mörgum ef at-
vinnuleysi verður viðvarandi á Íslandi á næstu misserum. Greiðslur úr
séreignarsjóði gætu bætt upp það sem á vantar til þess að endar nái
saman.
Greinilegt er að þessi mál hafa eitthvað verið í umræðunni því það er
enginn skortur á viðbrögðum frá þeim aðilum sem telja sig vera í for-
svari fyrir launafólk í landinu, svokölluðum verkalýðseigendum. Um
daginn voru hjá Ingva Hrafni á Hrafnaþingi á sjónvarpsstöðinni ÍNN
þeir Arnar Sigmundsson og Hrafn Magnússon frá Landssambandi líf-
eyrissjóða. Þeir finna þessari hugmynd allt til foráttu. Þeir eru þeirrar
skoðunar að fólk myndi bara eyða þessu í vitleysu, greiða upp yfirdrátt
o.s.frv. Þeir hafa hins vegar fullt af hugmyndum að því hvernig þeir
eru sjálfir best til þess fallnir að ráðstafa þessum peningum. Þeir vilja
t.d. geta fjárfest í óskráðum félögum. Þeir vilja geta sett peninga í
áhættufjárfestingasjóði. Þeir vilja lána til virkjanagerðar. Þeir vilja
rýmka heimildir fólks til þess að taka sína peninga út í einni greiðslu
þegar sextugsaldri er náð. Þeir eiginlega vilja gera hvað sem er annað
en að gera fólkinu sem raunverulega á þessa peninga kleift að nýta sér
þá til þess að koma í veg fyrir tjón. Einnig kom það fram hjá þeim að
lífeyrissjóðirnir hafa tapað um 200 milljörðum króna á þessu ári.
Nú hefur framkvæmdastjóri lífeyrissjóðsins Stafa, Ólafur Sigurðs-
son, tjáð sig um þetta mál eins og heyra mátti í hádegisfréttum RÚV
hinn 8. desember. Eins og við mátti búast varar hann sterklega við
þessum hugmyndum. Röksemdirnar sem hann ber fram eru þær að
þetta myndi hvort sem er ekki breyta miklu fyrir þær fjölskyldur sem
eru í mestum erfiðleikum. Hann tiltekur sérstaklega ungar fjölskyldur.
Þær skulda mest en eiga jafnframt minnst í séreignarsjóðnum. Hann
reyndar tekur það einnig fram að hann viti ekki hversu mörgum þetta
gæti hjálpað eða hvernig. Um rök hans er það að segja að ungt fólk
sem dregur á séreignarsparnaðinn sinn á jafnframt besta möguleika á
því að endurheimta hann síðar þegar betur árar. Það hefur langvarandi
og alvarlegar afleiðingar í för með sér fyrir ungt fólk að lenda í gjald-
þroti. Eigið fé sem tapast við það að missa húseign á uppboð er marg-
falt það sem hugsanlega þyrfti að taka úr séreignarsjóði til þess að
standa í skilum. Það getur tekið áratugi að ná sér aftur á strik og eign-
ast eitthvað.
Og hverjir eru það sem tapa mest ef hérna verður fjöldagjaldþrot og
hundruð eða þúsundir fasteigna lenda undir hamrinum? Það eru þeir
veðhafar sem koma á eftir Íbúðalánasjóði og bönkunum í veðröðinni.
Og hverjir eru það? Það eru samtryggingarlífeyrissjóðirnir sem lána til
húsnæðiskaupa. Og hvaða afleiðingar hefur það í för með sér í framtíð-
inni? Jú, lífeyrisgreiðslur skerðast.
Þessi tilslökun er vel til þess fallin að virkja lífeyrissjóðina sem
sveiflujöfnunartæki. Eini munurinn á þessari hugmynd og hugmyndum
forsvarsmanna sjóðanna er hver það er sem ráðstafar fénu. Þeir sjálfir
eða fólkið sem á þá. Ég vil ennfremur benda á að greiðslur úr séreign-
arsjóðum eru staðgreiðsluskyldar og þetta myndi því að einhverju
marki milda það tekjutap sem ríkið og sveitarfélög standa nú frammi
fyrir sökum minnkandi launatekna almennings í landinu.
Það vita hagfræðingar, sálfræðingar og félagsfræðingar að umbun
fyrir skynsamlega hegðun sem fæst strax er meira virði en sú sem
fæst eftir langan tíma. Þess vegna komu þeir sem gátu sér oft á tíðum
undan því að greiða í lífeyrissjóði allt þangað til lögum var breytt og
aðild að samtryggingarsjóði var lögbundin skylda fyrir alla. Að gera
séreignarsjóðina að öryggisventli í fjármálum fjölskyldna í landinu er
umbun sem kemur fyrr en lífeyrisgreiðslur eftir áratugi. Hugmyndin
er því til lengri tíma litið vel til þess fallin að hvetja fólk til greiðslu í
séreignarsjóði og mun styrkja þá að lokum. Það hlýtur í öllu falli að
vera best að hjálpa fólki til þess að hjálpa sér sjálft með þeim fjár-
munum sem það hefur sjálft safnað. Og þegar öllu er á botninn hvolft
er ekki verið að ræða annað en að gefa fólki val. Hver og einn getur
metið út frá eigin forsendum hvaða leið er best fyrir viðkomandi. Það
er ekki hlutverk forsvarsmanna lífeyrissjóða að koma í veg fyrir þetta
heldur að koma fram með uppbyggjandi hugmyndir að því hvernig best
er að standa að þessu.
Um opnun séreignarsjóða
Magnús Birgisson er viðskiptafræðingur.
Ég velti því fyrir mér hvort
ekki hefði verið skynsamlegt að
skipa þjóðstjórn þegar skútan
strandaði líkt og Winston Churc-
hill forsætisráðherra Breta gerði
þegar hann stappaði stálinu í þjóð
sína fyrir átökin við Þjóðverja í
frægri ræðu en þeir litu upp til
Rómaveldis til forna eins og kunn-
ugt er. Þjóðverjar tóku í upphafi
stríðsins margar stöður í valda-
píramída þess tíma og sölsuðu
undir sig verðmæti saklauss fólks.
Við verðum líkt og Bretar gerðu á
sínum tíma að þjappa okkur sam-
an um stjórnvöld á Íslandi í dag
þrátt fyrir allt og dæma þau síðan
af verkum þeirra þegar kjör-
tímabilið rennur út. Það er eina
vitið í stöðunni úr því sem komið
er að mínum dómi nú þegar nokk-
uð er um liðið frá strandinu.
Ég skil vel reiði þjóðarinnar
sem kallar eftir réttlæti og reikn-
ingsskilum. Þjóðin kallar jafn-
framt eftir gegnsæi í regluverk-
inu, heiðarleika þeirra sem veljast
til stjórnunarstarfa á opinberum
vettvangi og í fyrirtækjum. En
fyrst og síðast krefst þjóðin þess
að hún geti brauðfætt sig. Okkur
ber að veita stjórnvöldum ríkulegt
aðhald. Í þessum efnum reynir
mjög á fjölmiðlana. Það er vá fyr-
ir dyrum ef þeir verða á einni
hendi. Nú reynir á grasrótina,
mig og þig, að skapa ný atvinnu-
tækifæri. Í sameiningu getum við
skapað nýja og bjarta framtíð á
Íslandi sem er innan seilingar ef
hvarvetna verður vel á málum
haldið.
Svo er nú verðugt verkefni fyrir
okkur hvert og eitt að gefa
Drottni Jesú Kristi gaum í allri
orrahríðinni. Hann reynist okkur
sverð og skjöldur í dagsins önn og
einstök fyrirmynd í siðferðilegu
tilliti. Ef við höfum hann ekki fyr-
ir augum þá sjáum við síður synd-
ir okkar.
Sighvatur Karlsson
er sóknarprestur á Húsavík.