Saga - 1951, Blaðsíða 67

241
og fylgismanna hans. Gizur Einarsson er líka
barn viðreisnartímans, og má þá með sama
hætti njóta sýknudóms eða einhverrar linkind-
ar vegna ávirðinga sinna, eins og Jón biskup
Arason og hans menn. Oss nútímamönnum finn-
ast snöggir blettir á þeim öllum eða flestum,
þegar vér metum þá á mælikvarða nútímans.
En viðurkenna má það, að slíkt mat er einhliða,
því að Guðbrandur hefur þar rétt að mæla, er
hann segir það, að dæma verði hvern mann með
hliðsjón til samtíðar sinnar. En þó mun mörg-
um virðast rétt að krefjast nokkru ríkara sið-
gæðis af þjónum guðs og kirkjunnar en leik-
mönnum, jafnvel þótt miðað sé við samtíð þeirra
almennt. Fjárplógsmenn og siðleysingjar í
kennimannastétt hneyksla oss meir nú en sams
konar menn í öðrum stéttum, því að vér ætlumst
til meiri siðfágunar, mannúðar og mildi af kenni-
mönnum kirkju vorrar en af óbreyttum almenn-
ingi.
Guðbrandur Jónsson hefur sýnt mikla þekk-
ingu á katólskum kirkjurétti og siðum og venj-
um katólsku kirkjunnar í inu ágæta riti sínu
..Dómkirkjan á Hólum“, sem Bókmenntafélag-
ið gaf út í Safni til sögu íslands. Sakir þessarar
bekkingar sinnar hafði hann stórum betri skil-
yrði til þess að skrá sögu Jóns biskups Arason-
ar en nokkur lúterskra hérlandsmanna. Og ber
rit hans um Jón Arason miklar minjar þeirrar
Þekkingar, enda sýnir hann margt í nýju ljósi
og fær því vafalaust réttari niðurstöður um
ýmislegt en hingað til hefur verið talið. Má til
dæmis nefna ina glöggu greinargerð hans um
einlífi (cölibatus) íslenzkra presta og um stofn-
un hjúskapar hér í katólskum sið. Hann varp-
Saga.16