Saga - 1952, Blaðsíða 13

271
yfirvöld. Var svo mælt í alþingissamþykkt einni
frá 1574,1) að konur, sem ekki vildu segja til
faðernis barna sinna, skyldu vera rétt teknar
undir þá refsing, sem dómur dæmir eftir atvik-
um, „hverja kynning þær hafa hver í sínu hér-
aði“. Var sýslumanni með dómsmönnum falið
að ákveða refsingu þessa heima í héraði eftir
álitum („arbitrært"), og var hún venjulega
fólgin í fésekt eða nokkurum vandarhöggum.
Svo sýnist því máli hafa verið lokið, nema síðar
kæmu nýjar upplýsingar um málið. Þessi refs-
ing var lögð á fyrir mótþróa konunnar og er
alls annars eðlis en prófun á henni með pynd-
ingum, enda þótt óttinn við refsingu gæti líka
leitt til skýrslu um barnsfaðerni.
Það er vafalaust, að höfuðsmann brast alla
heimild til þess að gefa áðurnefnda skipan.
Rannsókn máls með pyndingum við sökunaut
var óþekkt í íslenzkum lögum, og höfuðsmaður
hafði auðvitað ekkert löggjafarvald, en til slíkra
aðgerða þurfti vitanlega lagaheimild. Það kom
líka skjótt á daginn, að menn vildu ekki hafa
þá meðferð, sem höfuðsmaður skipaði. Segir nú,
að höfuðsmaður hafi viljað láta pynda Þórdísi
þar á alþingi til faðernislýsingar, og að hann
hafi krafizt úrslitadóms af lögmönnum og lög-
réttu um málið. Lögréttan taldi sig alls ekki
geta kveðið upp dóm í málinu. Lögmenn og lög-
réttan synjaði einnig að beita pyndingum, því
að það væri óheimilt samkvæmt íslenzkum lög-
um, enda skyldi faðernislýsing vera fengin að
vilja aðilja.
Nærri má geta, hvernig konunni hefur verið
1) Alþingisb. íslands I. 236.