SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Síða 20

20 24. október 2010
L
eikarinn og leikskáldið Sam
Shepard er staddur í umferð-
arösinni í Kentucky og á sér
einskis ills von þegar blaðamað-
ur frá Íslandi hringir. En þar sem hann
hefur ekkert betra að gera, þá fellst hann á
stutt viðtal. Og það er ekki að tilefn-
islausu, því hann fer með hlutverk í nýrri
kvikmynd Baltasars Kormáks, Inhale.
– Af hverju þetta hlutverk?
„Ég las handritið og fékk áhuga á kar-
akternum og sögunni. Það er ósköp ein-
falt.“
– Hefurðu sterkar skoðanir á svörtum
markaði með líffæri?
„Nei, ég hef það ekki. Þér þætti eflaust
betra ef svo væri, en svo er ekki,“ segir
hann skilningsríkur á þörf blaðamannsins
fyrir eitthvað til að tala um.
– Hvernig fannst þér að vinna með leik-
stjóranum Baltasar Kormáki?
„Mér líkar vel við hann; hann er hrein-
skiptinn, blátt áfram og það er auðvelt að
vinna með honum. Það var skýrt hvað
hann vildi og mér líkaði það vel. Það kom
mér á óvart hversu reyndur hann er, en
hann hefur augljóslega mikla leikstjórn-
arreynslu.“
– Mér skilst þið hafið riðið út saman?
„Já, ég á nokkra hesta og bauð honum í
útreiðartúr. Hann reyndi að fara á bak á
rangri hlið, vinstra megin, en það er farið
á bak hægra megin,“ segir hann og hlær.
„Ég býst við að hestarnir séu svo litlir á Ís-
landi að það skipti ekki máli!“
– Þú hefur komið víða við á þínum list-
ræna ferli, skrifað ljóð, sögur og leikrit,
leikið í kvikmyndum og svo má segja að
fyrstu skrefin hafi verið stigin í rokk-
hljómsveit!
„Ég var trommuleikari í hljómsveit, en
ég byrjaði að skrifa leikrit þegar ég var
nítján ára. Pabbi var hins vegar trommu-
leikari, þannig að ég lærði af honum og
spila bæði á trommur og gítar.“
– Og banjó!
„Sex strengja, sem er í raun eins og að
spila á gítar. En já, ég spilaði á banjó með
Patti Smith [í flutningi á hennar á lagi
Nirvana, Smells Like Teen Spirit, árið
2007].“
– Svo spilaðirðu með Bob Dylan!
„Ég samdi lag með honum [Brownsville
Girl], en við höfum ekki spilað saman þess
utan.“
Tilnefning til Grímunnar
– Leikrit þitt Fool 4 Love var tilnefnt til ís-
lensku leiklistarverðlaunanna sem besta
leikrit ársins 2008. Aðalleikkonan eignaði
þér heiðurinn í viðtali; þú værir góður
sögumaður. Hver er galdurinn við góða
sögu?
„Ég hef ekki jafnmikinn áhuga á sögum
og upplifunum. Ég tel upplifunina sjálfa
mikilvægari, þegar maður kemst að innsta
kjarna hennar, þá er það saga út af fyrir
sig.“
– Hvert sækirðu slíkar upplifanir?
„Það eru þær sem velja mann, maður
fer ekki og leitar að þeim; þeim lýstur nið-
ur í þig.“
– Geturðu nefnt dæmi um það?
„Þetta er of almennt til þess; maður
skrifar leikrit til þess að skapa form utan
um eitthvað sem er formlaust. Ef þú held-
ur til dæmis að ég ætli að lýsa því hvernig
ég upplifi konur, þá er það borin von,“
segir hann kankvíslega. „Að mínu viti
skiptir það ekki máli og kemur engum
við.“
– Þú fylgir almennt klassískum lög-
málum í uppbyggingu á sögum þínum, en
svo skrifarðu handrit að kvikmyndinni
Paris Texas, þar sem öll slík lögmál eru
látin lönd og leið!
„Þegar ég hitti [þýska leikstjórann]
Wim Wenders á áttunda áratugnum, þá
vildi hann gera kvikmynd eftir bók sem ég
hafði skrifað, Motel Chronicles. Hann
hafði skrifað drög að söguþræði, sem mér
leist ekkert á, og ég spurði hvort við ætt-
um ekki bara að skrifa handritið frá
grunni og byggja það lauslega á tilfinning-
unni á bak við sögurnar í bókinni. Hann
féllst á það og við settumst niður með það
veganesti. Þannig að andrúmsloftið í sög-
unni er meira og minna sótt í þessa bók.“
– Rætur skrifa þinna liggja djúpt í
bandarísku þjóðfélagi, en birting-
armyndin er afar fjölbreytt!
„Fjölbreytnin snýst meira um leit að
formi en ræturnar. Ólíkur efniviður leitar í
ólíkan farveg, sumt verður að lagi, sumt
að ljóði og sumt að handriti. Ég er ekki
þeirrar skoðunar að allar uppsprettur
rúmist í sama farvegi. Þess vegna þarf fjöl-
breytni, til þess að kalla þær upp á yf-
irborðið. Fjölbreytnin var aldrei markmið
í sjálfu sér – það gerðist bara.“
Skrifa þegar eldur kviknar
– Þú segist sækja í upplifanir. Þá hlýtur
tónninn í frásögninni að skipta miklu um
það, hvernig þær komast til skila?
„Ég glímdi lengi við að finna rétta tón-
inn, það er enn barátta hjá mér og krefst
mikillar vinnu. Og ég barðist lengi við það
á mínum yngri árum, þrátt fyrir að ég
þyldi ekki að endurskrifa textann. En
smám saman rann upp fyrir mér mik-
ilvægi þess, ekki síst þegar ég fór að vinna
með leikurum og listrænum stjórnendum
í leikhúsi – þá er textinn í sífelldri mót-
un.“
– Hvernig er hefðbundinn dagur í lífi
rithöfundarins Sams Shepards?
„Hver dagur er öðrum ólíkur. Stundum
skrifa ég ekkert. Ég er ekki einn af þeim
höfundum, sem hafa það sem trúarbrögð
að vakna snemma á morgnana og skrifa.
Ég skrifa bara þegar eldur kviknar – þegar
Upplifunin
er saga út af
fyrir sig
Sam Shepard fer með hlutverk í Inhale eftir Balt-
asar Kormák, en hann á merkilegan feril sem
leikari og leikskáld, hefur meðal annars unnið til
Pulitzer-verðlauna og verið tilnefndur til óskars.
Pétur Blöndal pebl@mbl.is
Dermot Mulroney, sem fer með að-
alhlutverkið í Inhale, hefur víða
komið við á löngum ferli. Hann þyk-
ir liðtækur skapgerðarleikari.
Og þar er fyrst til að taka að eng-
in lítilsvirðing er falin í að kalla leik-
arann Dermot Mulroney meðaljón,
frekar má líta á það sem hól.
Mulroney er nefnilega einn af sæg
leikara sem eru í harðri baráttu alla
daga um hlutverk í álitlegum smá-
myndum (þ.e. myndum sem kosta
smápening á Hollywood-
mælikvarða, eru almennt fram-
leiddar af óháðum framleiðendum
og dreift af litlu dreifingarfyrirtækj-
unum), sjónvarpsmyndum og -þátt-
um.
Þar stendur Mulroney sig ásætt-
anlega miðað við framboðið, hefur
jafnan nóg að gera og er búinn að
vera viðloðandi kvikmyndaborgina
frá því um miðjan 9. áratuginn.
Hann hefur því sannað sig sem lið-
tækur skapgerðarleikari í þeirri
miskunnarlausu baráttu sem fram
fer um slík hlutverk sem önnur.
Tímamótamynd um
samkynhneigð
Suðurríkjamaðurinn Mulroney,
sem verður 47 ára í októberlok,
hefur verið viðloðandi sjónvarp frá
því um 1985, en fyrsta kvikmynda-
hlutverkið fékk hann 1988, þá 24
ára.
Mulroney þurfti ekki að bíða
lengi eftir athyglisverðu hlutverki,
það fékk hann í Longtime Comp-
anion (’89), tímamótamynd um
samkynhneigð og skelfilegar af-
leiðingar alnæmisins. Reyndar
hafði Mulroney verið einn í hópi
ungstirna sem mönnuðu The
Young Guns (’88), vestra sem naut
talsverðra vinsælda. Nú tók við
áratugur misjafnra mynda sem
mörkuðu ekki stór spor í kvik-
myndasöguna, en Bright Angel
(’90) og Where the Days Take You
(’92) færðu honum leiklist-
arverðlaun á kvikmyndahátíðum.
Stóra tækifærið kom 1997, þeg-
ar Mulroney fékk aðalkarl-
hlutverkið í My Best Friends Wedd-
ing, feikivinsælli mynd þar sem
hann lék á móti Juliu Roberts, heit-
ustu kvenstjörnu tímabilsins.
Myndin varð ekki til þess að lyfta
hinum fjallmyndarlega Mulroney
upp á beinu brautina en hlutverkin
fóru batnandi, hann stóð sig t.d.
ágætlega á móti Emily Watson í
Trixie á aldamótaárinu og sem mót-
leikari Glenn Close í The Safety of
Objects ári síðar.
Taglskreyttur ónytjungur
Mulroney vann sinn stærsta leik-
sigur til þessa sem verðandi
tengdasonur Jacks Nicholsons í
hinni frábæru About Schmidt (’02).
Hann er einkar minnisstæður sem
reffilegur, taglskreyttur ónytjungur,
alinn upp í húsvagnahverfi með
draumóra um auðtekinn gróða á al-
netinu. Hann átti að minnsta kosti
skilið að fá óskarstilnefningu, alla-
vega brást hann ekki trúnaði eins
færasta leikstjóra Bandaríkjanna,
Alexanders Paynes, sem sá í hon-
um hæfileikana.
Stórleikstjórarnir gera það ekki
endasleppt við Mulroney því næsta
eftirminnilega mynd leikarans er
hin frábæra en vanmetna Zodiac,
þar sem hann lék undir hand-
leiðslu Davids Finchers. Þá brá
honum fyrir í mynd Coen-bræðra,
Burn After Reading. Samvinna með
þessum jöfrum er sannarlega góð-
ur vitnisburður.
Nú er röðin komin að Inhale,
sem er frumsýnd hér heima og í
Bandaríkjunum núna um helgina.
Það verður forvitnilegt að sjá hvern-
ig hinum geðuga Mulroney tekst að
fóta sig undir stjórn „okkar eigin“
Baltasars Kormáks, sem ég hef
fulla trú á að nái því besta fram hjá
leikaranum og geri góða hluti úr
áhugaverðu efni. Þess má geta til
gamans að í myndinni kemur fram
leikarinn Davide Selby, einn lífseig-
asti kantmaður kvikmyndanna, og
við sáum nú síðast í hinni bráð-
snjöllu The Social Network.
Sem fyrr segir er Mulroney einn-
ig virkur í sjónvarpi og verður gam-
an að sjá hvort Inhale verður til
þess að hjálpa honum á skrykkj-
óttum ferli. Mulroney var um árabil
giftur hinni frábæru leikkonu Cat-
herine Keener (Capote, The 40 Ye-
ars Old Virgin), og á með henni
soninn Clyde (f. 1999).
Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
Meðaljóninn
Mulroney
Dermot Mulroney lendir í miklum hrakningum í spennumyndinni Inhale.