SunnudagsMogginn - 31.10.2010, Síða 31

31. október 2010 31
Í einu af kynningarviðtölunum fyrir ævisöguna mætti Keith Richards í
bol með mynd af sjálfum sér á yngri árum. „Johnny gaf mér hann,“ seg-
ir gítarleikarinn. „Við notum sömu stærð.“ Richards kynntist Johnny í
gegnum son sinn, Marlon, og af og til spiluðu þeir saman á gítar. Eftir
að hafa þekkt Johnny í tvö ár ákvað Richards að spyrja hann hvað hann
gerði. „Bíómyndir,“ sagði Johnny. Smám saman áttaði Richards sig
síðan á því að hann hafði verið að spila með leikaranum Johnny Depp.
Þessi saga gæti verið tilefni til þess að velta fyrir sér hvort Richards
sé algerlega úti á þekju, en í það minnsta var nóg fyrir hann að Depp
væri slarkfær gítarleikari og aukaatriði að hann fengi margar milljónir
dollara fyrir að koma fram í kvikmyndum. Hann er ekki sérlega upptek-
inn af heimi fræga fólksins, þótt hann sé vissulega ein af stjörnunum í
sólkerfi þess.
Að lifa með sjálfum sér að eilífu
Depp spurði Richards síðar hvort hann mætti nota hann sem fyrirmynd
að hlutverki, sem hann hafði tekið að sér, Jack Sparrow í myndinni
Pirates of the Caribbean, sem svo varð að myndaflokki. Sparrow málar
sig í kringum augun, virkar hálfpartinn eins og hann sé út úr heiminum
og dettur hvorki af honum né drýpur hvað sem á gengur.
Í einni af myndunum um Jack Sparrow,
Pirates of the Caribbean: At
Worlds End, leikur Rich-
ards meira að segja
föður sjóræningj-
ans. „Þetta snýst
ekki bara um að lifa
að eilífu,“ segir sá
gamli við son sinn. „Brell-
an er að lifa með sjálfum
sér að eilífu.“
Fyrirmyndin að sjóræningj-
anum Jack Sparrow
Johnny Depp
notaði Keith
Richards sem
fyrirmynd að
Jack Sparrow,
sjóræningjanum
óttalausa.
Charlie Watts, Keith Richards, Mick Jagger og Ron Wood rétt fyrir
tónleikaferðalagið, sem Rolling Stones fór í árið 2005 undir yfirskrift-
inni A Bigger Bang. Samanlagður aldur þeirra er nú um 260 ár.
Charlie Watts, Mick Jagger og Keith Richards saman í New York í sumar í tilefni af frumsýningu heimildarmyndarinnar
Stones in Exile. Richards er hugsi, en Jagger brosir grunlaus um þá sendingu, sem í vændum er frá hans gamla félaga.
saman á ný. Richards sló til, en samband
höfuðpauranna hefur hins vegar verið
laskað. „Einu sinni elskaði ég að vera með
Mick,“ skrifar Richards, „en ég hef ekki
farið í búningsklefann hans í 20 ár að ég
held. Stundum sakna ég vinar míns. Hvað
í fjandanum varð af honum?“
Vegið að Jagger
Jagger fær ýmsar nafngiftir hjá Richards,
þar á meðal „hans hátign“ og „Brenda“,
sem einnig hefur verið notað um Elísabetu
Bretadrottningu. Richards fannst hann
leggjast lágt að samþykkja að vera aðlaður
og segir að hann hafi verið „óþolandi“ eftir
að níundi áratugurinn gekk í garð.
Mest umfjöllun hefur verið um ummæli
Richards þar sem hann
vegur að manndómi
Jaggers. Richards segir að
Jagger hafi lítið undir sér
og virðist hafa tónlistar-
konuna Marianne Faithful fyrir
því.
Faithful var um tíma samferða Rolling
Stones, líkt og kona að nafni Anita Pallen-
berg. Pallenberg var vinkona Brians Jones,
en Richards stal henni af honum. Síðar
varð Richards sannfærður um að Pallen-
berg væri farin að sofa hjá Jagger. Í bókinni
lýsir hann því hvernig hann beið einn
heima heila nótt eftir að heyra hljóðið í
bílnum hennar, en hún kom ekki heim.
Richards hefndi sín með því að sofa hjá
Faithful, sem var í sambandi við Jagger.
Þegar Jagger kom heim fyrr en von var á
stökk Richards út um glugga, en gleymdi
sokkunum sínum. Þetta gerðist árið 1969
og þótt þetta hafi verið tímar frjálsra ásta
virðist þarna hafa komið brestur í sam-
band tvíeykisins á bak við Rolling Stones.
Pallenberg og Richards eignuðust síðan
þrjú börn saman.
Richards segir að hann hafi sent Jagger
próförk að bókinni áður en hún kom út til
þess að hann gerði sér grein fyrir því hvað
væri í vændum. Vinir Jaggers segja reynd-
ar að hann hafi aðeins fengið að sjá valda
kafla, en ekki bókina í heild. Jagger, sem á
sínum tíma hugðist gefa út æviminningar,
en hætti við og skilaði fyrirframgreiðsl-
unni, hefur ekki brugðist við ummælum
Richards um sig. Reyndar stökk fyrirsætan
Jerry Hall fyrrverandi eiginmanni sínum
til varnar og sagði að hann væri „mjög vel
vaxinn niður“ í viðtali við breska ríkis-
útvarpið, BBC: „Ég var með honum í 23 ár.
Keith er bara afbrýðisamur.“
Hljómsveitin Rolling Stones hefur verið
lífseig þrátt fyrir deilur forsprakkanna.
Rich Cohen bendir á það í grein í tímarit-
inu Rolling Stone að bókin standi ekki ein
og sér heldur sé nú orðin hluti af sögu
hljómsveitarinnar og spyr: „Munu Rolling
Stones, sem lifðu af eiturlyfin, dauðann,
brjálæðið og glundroðann, lifa af prósa
Keiths Richards?“
A
llir Íslendingar kannast við kvæðið „Óhræsið“
eftir listaskáldið góða, Jónas Hallgrímsson. Við
fyrstu athugun er þessi kveðskapur Jónasar
undarlegur. „Ein er upp til fjalla yli húsa fjær“,
þannig hefst kvæðið. Þetta gengur nú ekki upp því rjúpan
kann illa við sig í yl og innanhúss. Skáldið Jónas er nefni-
lega ekki að yrkja um rjúpuna heldur sjálfan sig og um-
komuleysi sitt. Skáldið er komið í hlutverk rjúpunnar,
hann er fórnarlambið, glataður, dæmdur. Raunar er það
athyglisvert að Jónasi er rjúpan hugleikin, enda fundust
honum rjúpur góðar til matar. Í öðru kvæði, „Líkur sín-
um“, bregður hann sér í gervi rjúpunnar. „Ólukkan skal
oftar súpa, eg er fótaloðin rjúpa, plokkið þér mig nú,
Gunna góð.“ (Páll Valsson, Jónas Hallgrímsson, ævisaga.
Mál og menning 1999.)
Þessi kveðskapur Jónasar er hér rifjaður upp því um
þessa helgi eru sennilega margar rjúpnaskyttur „yli húsa
fjær“eða upp til fjalla við rjúpnaveiðar. Veður eru nú holl
rjúpunni því ekki viðrar vel til veiða, öfugt við það sem
var í fyrra. Þá voru skilyrði til veiða einstaklega heppileg
enda veiddu menn talsvert meira en ráðlagt hafði verið.
Lagt var til að ekki yrðu veiddar
fleiri en 71.000 rjúpur en líklegast
voru 85.000 rjúpur skotnar í
fyrrahaust.
Hlutskipti rjúpunnar er ein-
kennilegt, ef svo má að orði kom-
ast, því allar rjúpur eru étnar.
Fálkinn vill helst ekkert annað en
rjúpur í matinn. Þá éta ýmis önn-
ur dýr rjúpur, refur, minkur, síla-
máfur og hrafn. Þá eru rjúpur lík-
legast vinsælasti jólamatur
Íslendinga en um 20% þjóð-
arinnar borða rjúpur um jólin sem
eru um 70.000 fuglar. Það má því álykta sem svo að
10.000 til 15.000 rjúpur liggi nú í frystikistum lands-
manna.
Margir veiðimenn ættu því að geta gætt hófs við veið-
arnar í ár. Því hefur verið haldið fram að rjúpna-
veiðimönnum hafi fjölgað mikið á undanförnum árum.
Það er alls ekki rétt, í fyrra gengu 5.615 veiðimenn til
rjúpna. Það er svipaður fjöldi og stundaði veiðar fyrir
veiðibannið sem sett var á 2003. Árið 1995, þegar veiði-
kortakerfið var tekið upp, voru rjúpnaveiðimenn um
5.000. Í raun hefur því rjúpnaveiðimönnum fækkað ef
tekið er tillit til fjölgunar þjóðarinnar á 15 árum.
Stærstur hluti veiðimanna eða 70% veiðir hóflega eða
undir 15 rjúpum að meðaltali. Meðal- veiðimaðurinn
gengur þrjá og hálfan dag til rjúpna á veiðitímanum, sem
er 18 dagar, og meðalveiðin er fjórar rjúpur á dag. 10%
veiðimanna fengu enga rjúpu en 30% veiðimanna veiddu
fleiri en 15 rjúpur. Það má því segja að ágætt skipulag sé á
rjúpnaveiðum landsmanna. Því miður eru enn nokkrir
magnveiðimenn sem sumir hverjir eru að veiða nokkur
hundruð rjúpur á hausti og selja.
Sala á rjúpum er bönnuð samkvæmt lögum en stjórn-
völd virðast láta sér það í léttu rúmi liggja því ekkert eft-
irlit virðist vera með þessari starfsemi. Í fyrra voru rjúpur
auglýstar til sölu á vinsælum vefsíðum og á fjölmennum
vinnustöðum. Ef sölubann á að halda og duga sem aðgerð
til verndar rjúpunni verða yfirvöld að bregðast við, og nú í
vetur gera gangskör að því að stöðva sölu á rjúpum. Lík-
legast er einnig nauðsynlegt að herða verulega viðurlög
við þessum ólöglegu viðskiptum.
Rjúpan er einhver besta villibráð sem völ er á og uppá-
haldsmatur margra, enda má segja að rjúpan kryddi sig
sjálf með sérvöldum háfjallagróðri. Sósan er best eins og
allir vita sem borða rjúpur.
Leyndarmálið við að laga góða rjúpnasósu er að brúna
beinin, hjörtu og fóörn í smjöri á vel heitri pönnu. Allt er
svo sett í pott, kryddað með salti og pipar og soðið í 90
mín. Soðið er svo síað í gegnum grisju og því sem í pott-
inum er er fleygt, soðið er svo soðið niður um helming.
Sem sagt, ekkert grænmeti eða annað krydd er soðið með
beinunum, þess þarf ekki. Ef matreiðsla á rjúpum á að
takast þá er það sósan sem skiptir mestu máli enda segja
Frakkar að sósan sé sál kokksins.
Rjúpa
Sigmar B. Hauksson
Ein er
upp til fjalla
Gæf rjúpa á Vopnafirði.