Birtingur - 01.06.1959, Síða 27

því yfir á aðra örk. Svo koma dagar, aðrir dagar, vikur, mánuðir —
og ný blöð í leit.
.... hugsaðu þér, að hann sé að mála að vorlagi harla ánægður með
verk sitt vegna birtunnar, sem umlykur hann alla daga og eykur
sköpunarþrótt hans. Þetta er eitt af hinum yndislega rólegu tímabilum
áður en ferðamennirnir taka að geysast um allar jarðir og engin sýning
í nánd til að koma róti á hugina. Vinnan skríður að vísu áfram en
allt bendir til þess, að hún beri fullþroska ávexti fyrr en varir. Starfið
við að „lykta af litunum“ og „þreifa á pensilhárunum" er svo ánægju-
ríkt, að hvergi örlar á þunglyndisköstum skammdegisstarfsins. Og
þegar hráefnið strýkst við flötinn eru viðtökur hans jafn hlýjar og
hönd góðs vinar. En svo gerist hið óvænta, sem kollvarpar öllum áætl-
unum og spillir starfsfriðnum um stund. Málarinn hefur verið að rýna
í litla vatnslitamynd, flytja hana til á veggjunum og horfa á hana
úr ýmsum áttum. Þá sér hann af hendingu, að grunnurinn getur sjálfur
staðið sem litur í myndinni. Það þarf ekki annað en að strjúka yfir
hvítu pappírsfletina með litblöndnu vatni, þá lifna þeir við og rísa
upp við hliðina á grænum boga, rauðum ferningi eða bláum spegil-
fleti. Hvað merkir nú þessi smávægilega athugun fyrir málarann? Fyrst
og fremst það, að hann er umsvifalaust dreginn út úr lognmollu rútínu-
vinnunnar og getur farið að nýta starfsorkuna að fullu. Taugin, sem
hann hefur gripið í, er svo gild og margræð, að hún endist honum
sem stef frá einni mynd til annarrar vikum eða jafnvel mánuðum
sarnan. Þar að auki lýkst veröldin upp fyrir honum enn einu sinni:
hin frjóa, síkvika veröld hugmyndanna. Og hún er takmarkalaus meðan
þetta sálarástand ræður ríkjum.
Listamenn hætta öllu, er þeir leggja út á starfsbraut sína: Afkomu,
þægindum, vináttu annarra manna og svo því, sem flestum þykir mikil-
vægastur förunautur, áliti út á við og sjálfsvirðingu. íslenzka ríkið,
þjóðfélagið okkar og raunar mörg ríki veraldarinnar, hætta sára litlum
fjármunum í samskiftum við listamenn. Á meðan kjör annarra stétta
batna mjög, eru klipnar milljónir af launum listamanna.
Ég hef stundum farið að hugleiða þessi mál, þegar ég hef lokið við
að hlusta á opinberar tilkynningar um veitingar verðlauna fyrir list-
ræn afrek. Einn listamaður fær t. d. fimm þúsund krónur í sinn hlut,
annar rúmlega átta þúsund og nýlega var rithöfundur svo „heppinn“
að taka við tuttugu og fimm þúsund króna viðurkenningu hjá bókmennta-
félagi. Sumum finnast þessar upphæðir víst háar en í rauninni duga
þær ekki til annars en að greiða sjúkra- og jarðai’fararkostnað hins
fyrsta, mat, klæði og húsaskjól fjölskyldu annars í hálfan annan mánuð
og þegar best lætur tíunda hluta úr bandarískum bíl með verðlagi okkar
Birtingur 23