Birtingur - 01.06.1959, Qupperneq 38

Um gagnrýni
Maður sér stundum á prenti þakkarávörp
frá fólki sem á til að taka fram að það sé
bara venjulegur lesandi (en það lítillæti!)
og beinir hamingju sinni að einhverjum höf-
undi sem það þurrkar út að eilífu með því
að kalla fram hina mestu snillinga veraldar-
innar og jafna saman við offur síns kærleika.
Það er ósköp raunalegt að horfa upp þessi
gjöreyðandi kærleiksatlot á opinberum vett-
vangi ef einhverjir smávegis hæfileikar eru
kannski í þessum unga höfundi að reyna að
taka á sig mynd.
Dagblöðin í Reykjavík flytja athugasemda-
laust langar og ýtarlegar lofgjörðir um við-
vaningaleikflokka út um land þar sem príma-
donnurnar koma úr tómatarækt til að axla
byrðar menningarinnar og gagnrýnendur
hylla fólkið eins og þar hefði komið Old Vic
að sýna Shakespeare eða Pekingóperan,
sömu orðin eru notuð, allt er snilldarlegt að
vanda, enginn greinarmunur gerður. Ef það
fer ekki því meira fyrir mönnum eru þeir á
örskotsstund komnir í toppklassa. Sízt er ég
á móti því að áhugi sé metinn og örvaður en
svona hófleysi er bara idíótí, pardon.
Það er alveg sama uppi hjá ýmsum bók-
menntagagnrýnendum hér, þeir fella allt í
sama pottinn og mauksjóða. Stundum mega
þeir varla vatni halda af fögnuði yfir því að
einhver tiltekin bók sé svo blessunarlega laus
við allt sem vitnar um persónuleika höfund-
ar. Heimspeki höfundar, skoðanir hans, sjón-
armið, augu, eyru, nef, — megum við vera
frí. Bækur eiga að vera skrifaðar í algjör-
lega geðlausum félagsanda. Hin þéttprent-
uðu blöð eiga að vera auð svo að það sé
hægt að sjá í gegnum þá veröld sem vantar
í bókina og sjá hilla undir aðra veröld á
bak við. Hvaða veröld? Jú, gagnrýnendurnir
gefa út vottorð um að bókin sé alveg prýði-
leg vegna þess að hvergi bóli á því að
neinn hafi skrifað hana, fólkið sem kaupir
hana flettir hinum auðu blöðum og af því
bækur eru nú dýrar og vottorðin frá gagn-
rýnendum óvéfengjanleg prentuð í stórum
blöðum í miklu upplagi, þá fer varla hjá því
að eitthvað seytli fram úr þeirri analfabet-
ísku og innibyrgðu skáldskaparveröld sem
býr í næstum öllum mönnum, nema kannski
helzt svona höfundum. Allir hugsanlegir ein-
rúmshöfundar þjóðarinnar með hinar óskráðu
kommóðuskúffubókmenntir innimúraðar í
hjartanu fá þarna vegna áhrifavalds gagn-
rýnendanna tækifæri til þess að veita fram
skáldskapnum sínum þegar flett er hinum
höfundarlausu upphafningarbókmenntum.
Það er skemmtilegt að fagna nýjum einleik-
ara í tónlistinni. Einar Sveinbjörnsson fiðlu-
leikari spilaði látlaust og fallega af einlægni
og vandvirkni sem lofar góðu. Sinfóníuhljóm-
sveitin hefur haft hinn mesta prýðismann
Swoboda og fleiri erlenda stjórnendur en ég
held að hljóti að vera nauðsynlegt að fá
fastan stjórnanda sem fylgist með sveitinni
um lengri tíma, þessi eilífu umskifti valda
rykkjóttum gangi og þá vill hún detta niður,
glatast það sem bezt hefur náðst og ærin
fyrirhöfn að vinna upp aftur. Vitanlega þarf
að tryggja að fjárhagsgrundvöllur sveitar-
innar sé traustur, það er óhæfa að láta hana
stöðugt vera háða duttlungum misviturra
aðila, láta baráttumenn hennar standa hvað
eftir annað í fangbrögðum við hin óhugnan-
legustu nátttröll sem eru atkvæðamikil í
menningarlífi okkar.
Annars hefur ríkt hér hin mesta kúltúrorgía
á þessu hausti. Þjóðleikhúsið hefur gefið
okkur kost á að sjá á sama haustinu einn
fullkomnasta nútímaballett sem til er og ein-
Músíkin.
34 Birtingur