Vera - 01.12.1984, Page 46

Margar af þeim konum sem
snúa sér til kvennaráðgjafarinn-
ar, koma vegna slita á sambúð.
Okkur þótti því nauðsynlegt að
taka saman helstu praktísku
atriðin sem á reynir við sambúð-
arslit.
í svona stuttri grein er ekki
hægt að taka til allra þeirra mis-
munandi aðstæðna sem upp
koma við sambúðarslit, þannig
að ef þið hafið ennþá spurningar
eftir lestur þessarar greinar haf-
ið þá endilega samband við okk-
ur.
Forræði
Meö barnalögunum nr. 9/1981 varð sú
breyting aö nú á ósjálf ráða barn ógiftra for-
eldra, sem saman búa rétt á forsjá þeirra
beggja sbr. 37. gr. laganna. Áöur haföi
móðir barna sem fædd voru utan hjóna-
bands ein forsjá þeirra. Þessi lagabreyting
þýðir í raun aö feður sambúöarbarna hafa
sama lagalegan rétt og mæöur til aö fá for-
sjá barna við slit á sambúð sbr. 38. gr.
Viö slit á sambúö verður því að ákveða
hvor fari með forsjá barna. Forsjá hvers
barns skal vera óskipt hjá öðru foreldri. Ef
foreldra greinir á um forræðið, úrskuröar
dómsmálaráðuneytið um það, að fenginni
umsögn barnaverndarnefndar og á úr-
skurðurinn að miðast við hvað best hentar
hag og þörfum barnsins.
Dómsmálaráðuneytið getur breytt úr-
skurði sínum að ósk annars foreldris, ef
breyting þykir réttmæt vegna breyttra að-
stæðna og með tilliti til hags og þarfa
barnsins sbr. 2. mgr. 39. gr. laganna.
Umgengnisréttur
Barn á rétt á umgengni við það foreldri
sem ekki hefur forsjá þess, sbr. 40. gr.
barnalaga. Ef foreldrar eru ekki sammála
um umgengnisrétt, úrskurðar dómsmála-
ráðuneytið um hann meö tilliti til aðstæðna
allra, sbr. 2. mgr. 40. gr.
Meðlag
í 21. gr. barnalaga segir: „Samningur
um framfærslueyri með börnum er því að-
eins gildur, að valdsmaöur staðfesti þá.
Eigi er heimilt að semja um lægra meðlag
en barnalífeyri, eins og hann er á hverjum
tíma samkvæmt lögum um almannatrygg-
ingar og eigi má takmarka meðlags-
greiðslu við lægri aldur barna en þann,
sem greinir í 17. gr.”
Miðað er við 18 ára aldur í nefndri 17.
gr., en heimilt er að ákveða framlag til
menntunar eða starfsþjálfunar til 20 ára
aldurs. Sérstök athygli er vakin á að þó
ekki megi semja um lægra meðlag en
barnalífeyri, sem er nú kr. 2.477,- á mán-
uði með hverju barni, þá má að sjálfsögðu
semja um hærra.
Valdsmaðursá, sem minnst er á í 21. gr.
barnalaga, og sem á að staðfesta samn-
inga um meðlag er í þessu tilfelli borgar-
dómari í Reykjavík og sýslumenn og bæj-
arfógetar úti á landi.
Nauðsynlegt er að fá samning um með-
lagsgreiðslur staðfestan ef þær eiga að
fara í gegnum Tryggingastofnun ríkisins.
Tryggingastofnun ríkisins greiðir þó aldrei
meira en einfalt meðlag með hverju barni
sbr. 1. mgr. 73. gr. laga um almannatrygg-
ingar nr. 67/1971. Ef samiö er um hærri
greiðslur eða ef dómsmálaráðuneytið hef-
ur úrskurðaö hærra meðlag, þá verður sá
sem fer með forsjá barns að fá umfram-
greiðslur beint frá meðlagsgreiðanda. Ef
hann stendur ekki í skilum með greiðslur
þá eru þær lögtakskræfar, sbr. 28. 9r-
barnalaga.
Einnig er hægt að úrskurða framfærslu-
skyldan aðila til að inna af hendi sérstök
framlög vegna útgjalda við skírn barns,
fermingu, vegna sjúkdóms eða af öðru
sérstöku tilefni sbr. 19. gr. Fara þarf með
slíka beiðni til sakadómara í Reykjavík en
sýslumanns og bæjarfógeta úti á landi.
Hvar á aö byrja?
Sambúðarforeldrar sem hafa ákveðið
að slíta samvistum og greinir á um eitt-
hvað af ofangreindum atriðum, svo og ef
þau vilja láta meðlagsgreiðslur fara í gegn-
um Tryggingastofnun ríkisins, verða að
byrja á að fara til borgardómara í Reykja-
vík eða sýslumanna eða bæjarfógeta úti á
landi.
Ef aðilar hafa náð samkomulagi þáverð- ;
ur það samkomulag staðfest og hægt er
að fara með það upp í Tryggingastofnun
ríkisins, ef greiðslur eiga að fara þar 1
gegn. Ef hinsvegar er ósamkomulag um
eitthvað atriði, t.d. upphæð meðlags-
greiðslna, þá verður sá ágreiningur send-
ur til dómsmálaráðuneytisins. Dómsmála-
ráðuneytið úrskurðar síðan um ágrein-
ingsefnið eftir að hafa kynnt sér máls-
ástæður aðila og er sá úrskurður fullnað-
arúrskurður. Ráðuneytið hefur þó yfirleitt
heimild til að breyta fyrri úrskurðum sínum
vegna breyttra aðstæðna.
Eignaskipti
Þegar hjón skilja eru til lögfestar reglur
um hvernig skuli skipta búi þeirra. Er
mennareglan helmingaskipti, nemagerð-
ur hafi verið kaupmáli um annaö.
Slíkum lögfestum reglum er ekki til að
dreifa um fjárskipti milli sambúðarfólks
sem slíta sambúð.
46