Vera - 01.12.1984, Side 52

Lúdó er lausnin
Fyrsta bók Agnesjónu Maits-
land heitir Lykkjufall (Iðunn 1984).
Þegar hánar er að gáð er orðið
lykkjufall hér ekki í hefðbundinni
merkingu, þ.e. lykkjufall sem
tengist sokkum eða öðru prjón-
verki, heldur er hér um að ræða
getnaðarvörnina lykkju. Hún
bregst notanda sínum herfilega
og er meginorsök þeirra þjáninga
sem Kata, en það er sú sem segir
söguna, gengur í gegnum.
Fyrsti kafli bókarinnar ber nafniö
Fimmtudagur og er lýsing á þannig degi
hjá Kötu og fjölskyldu. Maður Kötu, Þórð-
ur, er vélstjóri á millilandaskipi, hún er því
aö mestu ein meö börn sín tvö. Fjórum
mánuðum áður en þessi fimmtudagur
rann upp var Kata stödd úti á stétt að moka
snjó. Þá ber þar að ungan og föngulegan
mann, Magga. Hann veröur aldeilis for-
viða að hún, konan, skuli vera í svona púli
og þrífur af henni skófluna — og henni
þykir þetta svo stórbrotið framtak af hans
hálfu að hún gefur honum kost á að kynna
sér til hlítar jólabakstur hennar. Hann fer
síðan að venja komur sínar til hennar og
flytur að lokum hægt, sígandi og hljóðlega
inn til Kötu. Nú er svo komið að Kata er
ólétt og veit ekki hvor er faðirinn, Maggi
eða Þórður. Hjarta hennar er að sjálf-
sögðu brostið vegna þessa, ógleði hennar
er römm og móðursýkiskastiö alltaf
skammt undan. Það er lítils styrks aö
vænta hjá Magnúsi þessum, hann lemur
utan baðherbergishurðina og þegar hún
segist vera að mála sig lýsir hann þessari
skoðun sinni: „Blessuð góða, vertu ekki
aðhafafyrir því. Þú skánar ekkert í útliti þó
þú klessir einhverju málnjngardrasli fram-
an í þig,”. (bls. 7.) Þess bej1' að geta aö þetta
er þó með því hlýlegra sem hann segir við
Kötu í sögunni. Það hefur seifn sé'komið í
Ijós að Maggi hefur þrjá/megingalla aö því
er Kötu finnst — hann þr barnalegur, geð-
vondur og hikar ekki víð að le ggraJlþndur
á hana og börnin. Endaér nú :>vo laamið aö
Kata hefur ákveðið að fleygja honum á
dyr. Maggi er óviðbúandi; háhn rýkúr út og
skellir hurðum ef eitthvað kemur/ uppá,
kemur síðan heim eftirjdúk otj di^k'oa löet-
ur sem ekkert sé. Honum er þápj fullKom-
lega hulin ráðgáta hvernig fólk tier sig' að
við að biðja aðra fyrirgefningar pg á auð-
velt með að snúa vopnunum í höndum
Kötu, þannig að endanlega finnst henni að
hún hafi verið ósanngjörn þegar hún krefst
skýringa eða afsökunar. Þetta tvennt
finnst sumum mönnum bera vott um mikið
og karlmannlegt stolt!
Frásögnin er 1. persónufrásögn. Sagan
er kaflaskipt í vikudaga og stendur I tíu
daga. Þetta líkist dagbók í fyrstu þó Kata
sviðsetji það sem fyrir hana ber hvern dag,
en frásögnin er oft og iðulega brotin upp
með löngum upprifjunum um ævi Kötu,
fjölskyldu hennar og fyrrum sambýlis-
mann. Þannig hleypur hún til og frá í tíma,
þó aldrei þannig að það verði ruglandi.
Hins vegar eru innskotin mis árangursrík
— sum eru aðeins endurtekning á því sem
áöur hefur komið fram og önnur skýra ekki
neitt eða gefa eitthvað í skyn sem engin
lausn fæst á í sögunni, (s.s. um föður Kötu,
bls. 38.)
Þaö virðast vera tvær týpur af karlmönn-
um í bókinni — annars vegar ruddalegir
brennivínsberserkir og hobbínauðgarar,
(Lárus, Maggi, Einar,) og hins vegar góðir,
skilningsrlkir, ástríkir menn, (Þóröur, fóst-
urpabbi Kötu,). Það er að vissu leyti raun-
sæisblær á sögunni, þ.e. lýst er atburðum
sem ætla má að geti átt sér stað í alvör-
unni. En margt verður til að draga úr raun-
sæinu, s.s. þessar flötu týpur karlmanna,
einfeldni Kötu og afskræmd sjálfsmynd
hennar. Hún er sannfærð um að hún sé
feit, Ijót, heimsk, leiðinleg, gömul, hrukk-
ótt, grá, — allt í senn. Hún vinnur ekki úti
lengur, viröist enga menntun hafa, hennar
líf afmarkast af næstu nágrönnum, börn-
um, manni og viðhaldi. Eina manneskjan
sem hún getur talað við er Solla systir
hennar en þó er þeirra samband ekki sem
skyldi, (s.s. ábls. 73—74.) Allt þettaverður
til þess að lesandi á erfitt með að fá samúð
með Kötu, hún er ekki nógu sannfærandi.
Eftir að Kata hendir Magga á dyr gerist
tvennt sem gæti orðið til þess aö Kata end-
urskoðaði sitt líf. Guðbjörg vinkona henn-
ar fyrirfer sér og Þórður skrifar af sjónum
og segist ætla að koma alkominn heim
næst. Úr þessu vinnur höfundur þó alls
ekki nægilega vel og hefði því eins mátt
sleppa þessum uppákomum. Auk þess er
Guðbjörg gripin í lausu lofti, það hefur
aldrei verið minnst á hana fyrr. Þaö hleyp-
ur ofvöxtur í spennuna, trúveröugleikinn
er ekki með við lesturinn, persónurnar eru
of hráar og einfaldar. Þegar loks á síðustu
síöu að niðurstaða er I sjónmáli finnst les-
andanum að fyrir svona persónur sé lúdó
líklega affarasælasta lausnin.
Védís Skarphéðinsdóttir.
JAFNRÉTTI EÐA HVAÐ?
Unnið af Valgerði Magnúsdóttur
og Guðrúnu Hallgrímsdóttur.
Byggt á rannsóknarskýrslu
Kristins Karlssonar um vinnu-
markaðinn á Akureyri og at-
vinnuþátttöku kvenna.
Útg. Jafnréttisnefnd Akureyrar
Akureyri 1984.
Hér er um að ræða 48 síðna bækling í
handhægu broti með niðurstööunum úr
rannsókn Kristins Karlssonar félagsfræð-
ings, töflum, skýringum, vekjandi spurn-
ingum og Ijómandi teikningum eftir Sig-
rúnu Eldjárn. Karólína Stefánsdóttir for-
maður Jafnréttisnefndar Akureyrar skrifar
inngang og í lok bókar eru birt Jafnréttis-
lögin frá 1976. Niðurstöðunum er skipt í
fimm kafla, sem bera heitin: Könnun Jafn-
réttisnefndar, Fjölskyldur og heimilisstörf,
Atvinnuþátttaka og vinnuframlag karla og
kvenna, Störf karla og kvenna og Laun
karla og kvenna. í þessum kaflaheitum er
viss stígandi, sem fær ofan á sig hrollkalda
blauta tusku þar sem eru Jafnréttislögin:
sýndarmennska valdhafa blygðunarlaus
andspænis staðreyndu ástandi, sem lög-
um hefur þó verið gert að leiðrétta um all
langt skeið. Ég sé enga ástæðu til að ætla
að akureyrska ástandið sé neitt betra eða