Vera - 01.06.2000, Qupperneq 13

KARLAR Á N Ý R R I Q L D
Karlmerrn á nýrri öld — karlmenn, hvað er nú það?
Hugleiðingar um karlmenn, feminisma, foreldraorlof og konur.
hefur ekkert með kynjaeðli að gera. Karlar
gætu bætt úr þessu með því að sækja inn í
kvennastörfm í ríkari mæli en nú en það
virðist því miður ætla að verða afar hæg-
fara þróun. Félag íslenskra leikskólakennara
hefur verið með átak í að fjölga karlkyns
leikskólakennurum undir yfirskriftinni
„Verður þú ímynd karlmennskunnar á
næstu öld?“ Átakið hefur haft áhrif en því
miður er aðeins einn karlmaður sem hefur
hafið nám í greininni beinlínis vegna
átaksins. Ég tel þó að átakið hafi einnig
óbein áhrif, eins og þau að sýna fram á að
karlar geti líka sinnt þessum störfum.
Algengt er talið að karlar sinni ekki, geti
ekki sinnt og/eða vilji ekki sinna heimilis-
störfum. Ymsar rannsóknir benda til þess
að það sé einhver fótur fyrir þessu þar sem
konur sinna heimilinu meira en karlar. Aft-
ur á móti eru karlar farnir að vinna heim-
ilisstörf í ríkari mæli en áður og má sjá
kynslóðamun á því enda eru margir karlar
farnir að segja að þeir vilji sinna heimilinu
meira en feður þeirra gerðu. Ég minntist
líka á að atvinnurekendur væru farnir að
taka eftir því að karlar séu ekki eins fúsir til
að vinna yfirvinnu og áður. En jafnvel þó
þeir séu farnir að sinna heimilinu frekar þá
er þeim ekki treyst fyllilega fyrir heimilis-
verkunum. Yfirleitt hafa þeir líka aðeins
ákveðin verk í sínum höndum sem eru fyr-
irfram skilgreind, eins og að vaska upp
einu sinni á dag og ryksuga einu sinni í
viku. Konurnar fara aftur á móti enn með
heildarskipulagið og skilgreina um leið
heimilisverk karla. Þannig er körlum oft
ekki treyst fyrir heildarskipulaginu jafnvel
þó þeir séu fullir vilja. Einnig er körlum
ekki treyst fyrir öllum verkum og sýna
rannsóknir að yfirleitt sé körlum ekki treyst
fyrir þvottum. Engu breytir þó þeir hafi
áður sinnt þessu mikilvæga heimilisverki.
Sjómenn eru þó undantekning frá þessari
reglu þar sem þeir þurfa sjálfir að þvo föt-
in sín úti á sjó og taka yfirleitt ekki annað í
mál en að þeir geri það líka í landi. Rétt er
að taka fram að þeir karlar eru þó enn til
sem reyna að komast hjá því að vinna þessi
verk en þeim fer samt fækkandi þó það
hafi tekið langan tíma.
Áfram strákar!
Með nýju fæðingarorlofslögunum viður-
kenna stjórnvöld að karlar eru jafnhæfir
konum til þess að sinna ungabörnum og
fyrst það er mögulegt þá lrljóta karlar
einnig að geta sinnt heimilisverkunum
enda ekki eins flókin fyrirbæri og nýfætt
barn er. Fyrir mér er þetta stórkostlegt skref
í átt að jafnréttissamfélagi bæði hvað varð-
ar þessa viðurkenningu svo og það að nú
verða karlar jafn „óáreiðanlegir" starfs-
menn og konur þar sem þeir geta þurft að
hverfa frá vinnumarkaðnum svo mánuðum
skiptir. Hér er svo komið kærkomið tæki-
færi fyrir karla að mynda frekari tengsl við
börnin sín og fjölskyldu. Árið 1993 taldi
75% karla sig ekki hafa nægan tíma með
börnum sínum (Sigrún Júlíusdóttir 1993).
Þannig að ég vona að flestir karlar séu mér
sammála. Þá er það bara að nýta sér þessi
nýfengnu réttindi og sýna fram á að við
eigum skilið að fá þessi góðu lög. Nú er
heldur ekki hægt að skýla sér á bak við
launatap enda fáum við 80% af launum
okkar greidd í orlofmu.
Heimildir:
SlGRÚN JÚLÍUSDÓTTIR 1993.
Den kapabla familjen I dct islandska samhöllct.
Göteborg og Reykjavík: Göteborgs universitet.
Þorgerður Einarsdóttir 1998.
Gegnum súrt og sœtt: um íslenska karla í fœðingarorlofi.
Reykjavík: Jafnréttisnefnd Reykjavíkurborgar.
Við í Bríeti höfum oft verið spurð-
ar að því hvað okkur fmnist eiginlega um
karlmenn. Karlmenn hafa spurt hvort við ætl-
um ekki að segja eða skrifa eitthvað um karla,
eins og við höfum gert um réttindi kvenna.
Af ákveðnu fjölmiðlafólki höfum við verið
spurðar hvort við tölum ekki bara um karl-
menn á fundum (sukk). Það er alltaf annað-
hvort-eða! Karlmönnunum svörum við með
því að við höfum nóg með konur og að ef að
þeir beri hag sinn eitthvað fyrir brjósti og sjái
að einhverju þurfi að breyta þá skulum við
gefa góð ráð við stofnun þeirra félags. Fjöl-
miðlafólkinu svörum við með því að við töl-
urn satt best að segja voða lítið um karlmenn.
Afhverju í andsk... ættu karlmenn líka að
koma okkur við? Jú, málið er það að jafnrétt-
isbaráttan er að breytast og er í sjálfu sér að
verða jafnari með þátttöku beggja kynja. All-
ir geta verið sammála um að það er engin
jafnréttisbarátta kynjanna með aðeins öðru
kyninu. Karlmenn eru kannski byrjaðir að sjá
að eitthvað er ekki rétt, en vita kannski ekki
alveg hvar á að byrja. Þar kemur áralöng
reynsla feminisma inní málið (og vonandi
rúm tveggja ára reynsla Bríetar). Því er það
mér mikil ánægja að fá tækifæri til að tjá mig
aðeins um karlmenn í þessu greinarkorni.
Stutt er síðan karlmennskuumræðan fór af
stað og er hún enn í mótun, svo enn er langt
í land. Karlmenn verða að þróa kenningar til
að fmna sinn baráttugrundvöll þar sem þeir
geta barist fyrir sínum efnislegu málefnum.
En hvað eru eiginlega karlmenn í dag? Karl-
menn á nýrri öld eru nefnilega ekki bara
Karlmenn lengur með stóru K-i. Ríkisvaldið
hefur viðurkennt það með því að þurfa að
breyta lögum til handa körlum með hinu
margumtalaða feðraorlofi. En samfélagið hef-
ur ekki verið eins tilbúið að viðurkenna að
karlmenn eigi að vera meira inni á heimilinu.
Það má segja að þessi feðraorlofsumræða,
sem hefur aðallega verið á milli lögfræði-
nema, ljósmæðra og sjálfstæðisfólks, snúist
ekki um kjarna málsins, þ.e. KARLMENN.
Hún snýst frekar um frelsi einstaklingsins,
skattana, samþykktir á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins, mikilvægi þess að móðirin verði
að vera með barni sínu rnarga mánuði eftir
fæðingu, hvernig fyrirtæki bregðast við
þessu, einstæðar mæður... o.s.frv. Semsagt
umræðan er um allt nema það að karlmenn
þurft að byrja að berjast og breyta lögum til
að jafnrétti kynjanna geti endanlega orðið að
veruleika, þ.e.a.s. svo að JAFNréttisbaráttan
beri nafn sitt með rentu.
Mér finnst sú umræða sem hefur verið í
gangi í blöðunum um þetta mál oft endur-
VERA • 13