Vera - 01.06.2000, Síða 14

Vera - 01.06.2000, Síða 14
L A R N í B B Q L D Riddarinn á hvíta hcstinum K A BL spegla ríkjandi eðlislægar hugmyndir um karlmenn og það er eins og fólki þyki það undarlegt að karlar þurfi lagalegar breytingar til að jafna stöðu sína og fá ákveðin réttindi. Karlmenn eiga því örugglega erfitt með að brjótast undan eðlishyggjuhugmyndum um kyn sitt, vegna þess að samfélagið álítur enn að „karlmenn séu bara Karlmenn" sem þurfa ekki á jafnréttisbaráttu og reynslu feminism- ans að halda. En lagabreytingar eru oft fyrsta skrefið í áttina við að brjóta glervegginn milli kynjanna. Eins og sjá má á lögunum sem John Stuart Mill segir frá í bók sinni Kúgun kvenna árið 1869, þá voru börnin karlsins eign. Þó svo að karlinn dæi þá tryggði það ekki konum forsjá yfir börnum sínum, nema ef eiginmaður hennar hefði gert ráðstafanir til þess. Mill taldi að lögunum þyrfti að breyta til að annað kynið yrði ekki útilokað frá því sem hitt hefur, og með réttu þar sem lög þess tíma voru hrein og klár mannrétt- indabrot. Nú álítur samfélagið að börnin ættu að vera meira undir forsjá kvenna, og eru ekki alveg tilbúin að viðurkenna rétt karl- manna til jafn langs og jafn sjálfsagðs for- eldraorlofs og konur hafa fengið hingað til. Það þarf þó greinilega meira til en lagabók- staf í þessu tilfelli til að breyta hugarfari fólks, en að mínu mati er breyting á foreldraorlof- inu löngu tímabær og kemur í raun sorglega seint hér á klakanum, miðað við það hvað við höldum að við séum æðislega trendý og nútímaleg þjóð. Mér brá samt pínu þegar ég heyrði að for- maður Karlanefndar Jafnréttisráðs segir að „nú sjá karlar sér loksins hag í því að taka feðraorlof ‘ þegar lagabókstafnum hafði loks- ins verið breytt. Eg verð samt að segja að það lá við að ég væri farin að óttast að vera kom- in yfir barneignaraldurinn þegar ég, konan, sæi mér loksins fært að eignast sjálf börnin. Ekki ætlaði ég að sjá um þetta ein í marga mánuði og missa þar með af launauppbót og/eða stöðuhækkun í fyrirtækinu. Nú sjá semsagt ekki bara karlar sér hag í því að fjölga mannkyninu heldur geta konur eins og ég nú loksins séð sér fært að fæða börn í þennan nýja heim foreldraorlofs. Sagt er að tímarnir breytist og mennirn- ir/konurnar með, en hver breytir tímanum? Mennirnir/konurnar hljóta að verða að gera það og því eru lagabreytingar nauðsynlegar svo að hugarfarsbreyting geti átt sér stað. Ég skora því á alla sem málið varðar að drífa í þessu, fara alla leið, bæði með lögum og með því að breyta hugarfari fólks. Það gerist ekk- ert með kynslóðaskiptum, eins og ráðamenn þjóðarinnar tyggja á, ó nei, það gerist hér og nú annars neita ég að framleiða nýja kynslóð! Hólmfríður Anna Baldursdóttir, félagi í Bríeti Karlafræði og karlhlutverk Síðasta áratug hefur hið allsráðandi augna- ráð karlmannsins beinst að áður órannsök- uðu sviði - að sjálfum sér. Karlmenn hafa tekið áskorun femínista og hafið sína eigin rannsókn á viðvarandi kynjamisrétti. Við- brögð femínista við þessum aukna áhuga karlmanna hafa verið misjöfn. Sumar hafa litið hin nýju karlafræði hýru auga og boð- ið nýju bræðurna velkomna í baráttuna, en aðrar hafa litið á karlafræðin sem enn eina tilraun feðraveldisins til að ráðast inn í og smám saman taka yfir uppreisn kvenna. Hafa báðar fylkingar femínista hér eitthvað til síns máls en því er ekki hægt að neita að kynslóð fræðimanna innan karlafræðinnar, sem nú hefur vaxið úr grasi, hefur haft margt gott fram að færa og hafa kenningar þeirra reynst kvennahreyfmgunni vel. Eitt af því sem karlafræðin hafa bent á er að það hlutverk sem núverandi samfélags- gerð úthlutar karlmönnum er alveg eins heftandi og það hlutverk sem konum er gefið. Karlar þurfa að uppfylla eins mörg steríótýpísk hlutverk og konur ef þeir eiga að hljóta náð fyrir augum samfélagsins. Menning okkar hefur ákveðna ímynd af Karlmanninum og hlutverki hans. Karlar þurfa að uppfylla þessa ímynd til að vera karlmannlegir. Fæstir karlmenn passa hins vegar inn í þetta hlutverk. Alvöru karlmenn eru greinilega ímyndaðar persónur, eins og kvikmyndapersónur Humphrey Bogarts, John Waynes, Sylvester Stallones og Cary Grants. Karlmenn í ástar- og njósnasögum Samfélagið heldur uppi stöðugum áróðri til að viðhalda núverandi stöðu kynjanna. Þessi áróður birtist skýrast í því sem fræði- menn vilja kalla lágmenningu eða afþrey- ingarmenningu. Afþreyingarmenningin er ekki í miklum metum innan vestræns sam- félags. Við höfum tilhneigingu til að skipta menningu okkar niður í há- og lágmenn- ingu. Hámenninguna teljum við vera Listir og Bókmenntir. Bókmenntir skapa nýja orðræðu og sprengja upp reglur samfé- lagsins og setja þær saman á nýjan og frumlegan hátt. Hámenningu hefur verið lýst sem svo að hún standi fyrir utan menningu og sé menn- ingarskapandi. Lágmenn- inguna eða afþreyingar- menninguna teljum við hins vegar ekki skapa neitt nýtt. Hún er aðeins málpípa samfélagsins sem viðheldur hefðum þess og reglum og kennir okk- ur að uppfylla ímynd æskilegrar karlmennsku og kvenleika. En hver er karlmennsk- an sem afþreyingarmenn- ingin sýnir okkur aftur og aftur? Afþreyingarmenn- ingunni hefur löngum verið skipt í tvennt - í kvennabækur og karla- bækur. Kvennabækurnar eru auðvitað ástarsögurn- ar í öllu sínu veldi en karlabækurnar eru vísindaskáldsögurnar, njósnasögurnar og kúrekabækurnar. Nú getum við ímyndað okkur að karlmennskan sem birtist í þess- um tveimur afkimum menningarinnar sé mismunandi. Þegar allt kemur til alls heyr- um við í sífellu kvartanir kvenna sem vilja að karlmenn séu menn tíunda áratugarins - mjúkir og tilfmningaríkir. Væri þá ekki hægt að staðhæfa að karlhetja ástarsögunn- ar sé mýkri en karlhetja njósnasögunnar þar sem ástarsögur eru skrifaðar af konum fyrir konur? Athugum þetta nánar. Formúla ástarsögunnar er einföld. Kyn- ferðislega óreynd kona liittir karl sem er eldri, ríkari og hærra settur í samfélagsstig- anum. Hún sýnir honum engan áhuga því að það myndi grafa undan sakleysi hennar. Saklausar blómarósir hafa nefnilega engan áhuga á peningum og því má hún ekki vilj- andi verða ástfangin af ríku karlhetjunni. Karlhetjan hefur að sama skapi engan áhuga á kvenhetjunni. Hann hefur líklegast orðið fyrir miklum vonbrigðum í ást fyrr á ævinni sem hefur sýrt hann gegn öllum konum þar á eftir. Eftir mikil vandræði og misskilning milli parsins sannar hið greini- lega sakleysi kvenhetjunnar fyrir karlhetj- unni að hann hefur haft rangt fyrir sér um kvenkynið og framrás sannrar ástar verður 14 • VERA Brynhildur H. Ómarsdóttir

x

Vera

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vera
https://timarit.is/publication/858

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.