Vera - 01.06.2000, Qupperneq 21

Glenda Jackson var vinsæl leikkona
í áratugi, bæði á sviði, í kvikmyndum
og sjónvarpi. Hér er hún í vinsælum
áramótaþætti.The Morecambe and
Wise show, á BBC og í hlutverki
Elísabetar I Englandsdrottningar í sex
þátta röð um sögu hennar á sömu
sjónvarpsstöð.
miðast við leikritið Horfðu reiður um öxl
eftir John Osborne sem var frumsýnt 1956
og var uppreisn gegn ríkjandi siðferðisvið-
horfum. „Það er engin spurning að Horfðu
reiður um öxl gjörbreytti bresku leikhúsi,"
segir Glenda með áherslu. „Ungir höfund-
ar fengu tækifæri og skrifuð voru hlutverk
fyrir leikkonur eins og mig — stúlkur utan
af landi sem voru ekki úr millistétt, ekki
ljóshærðar og ekki laglegar. Fram að því
hafði einungis verið fjallað um millistéttar-
í upplausn. Peter stofnaði svo lrópinn
tveimur árum seinna.“
Uppfærslan á Marat/Sade var kvik-
mynduð 1967 og Glenda tók einnig þátt í
því þegar leikrit sem fjallaði um Víetnam-
stríðið og hét US us var kvikmyndað. Hún
fór síðan að vinna með kvikmyndaleik-
stjóranum Ken Russell og fékk Óskarsverð-
laun fyrir leik sinn í mynd hans Women in
Love 1971. Mynd hans The Music Lovers er
þó rniklu áhrifameiri, að mínu mati. Hún
áhrif á fólk og breiðist síðan út eins og gár-
ur á vatni. En ég lék ekki í þessum mynd-
um í þeirri trú að þær breyttu viðhorfum
til kynjanna. Mér fannst þetta bara góð
hlutverk og var að vinna með góðu fólki.
Óskarsverðlaun skiptu engu máli fyrir mig.
Þú leikur ekki í von um að fá verðlaun. Það
hafði engin áhrif á mig að fá Óskar,“ segir
Glenda með áherslu og vegna þess hve hé-
gómalaus hún virðist er auðvelt að trúa
þeim orðum.
Vissulega voru þetta miklir breytingatímar og leikstjóri eins og Ken Russell hafði mikil áhrif hvað varðar breytt
viðhorf til kynferðismála. En að persónurnar sem ég lék hafi haft áhrif á baráttu kynjanna fyrir jafnrétti efast ég um.
samfélagið á fjölum leikhúsanna í West End
og þar var hlutverkaskipan í föstum skorð-
um. Fólk úr lágstétt kom ekki fyrir nema ef
beinlínis var fjallað um stéttabaráttuna. Ég
get nefnt leikrit eins og Beðið eftir Godot,
verk Harolds Pinter o.fl. Um þetta leyti var
breska sjónvarpið líka að þróast og þar varð
líka þróun í leikritagerð.
Eg var valin í hóp sem Peter Brook
stofnaði til að vinna að uppsetningu á leik-
ritinu The Screens eftir Jean Genet. Hann
valdi tólf manna hóp sem vann saman á al-
veg nýjan hátt þar sem áhersla var lögð á
samstillingu hópsins og tjáningu með
hreyfingum en ekki töluðu máli. Þetta var
ein mest spennandi upplifun æfi minnar.
Við unnum náið saman í þrjá mánuði og
það fór að spyrjast út að þarna væri eitt-
hvað alveg nýtt og sérstakt á ferðinni. Pet-
er var beðinn að sýna afrakstur þessarar
vinnu sem síðan var nefnd theatre-of-cru-
elty. í framhaldi af þessu fengum við öll
fastráðningu við The Royal Shakespeare
Company árið 1962. Sviðsetning Peter
Brook á Marat/Sade var fyrsta verkið sem
eg lék þar á sviði. Þetta voru skemmtilegir
tímar. Ég fór svo með Peter til Parísar 1968
þar sem hann ætlaði að stofna leikhóp en
þá brutust stúdentaóeirðirnar út og allt var
fjallar um rússneska tónskáldið Tchaikov-
sky og er leikur Glendu sem eiginkonu
tónskáldsins mjög sterkur og mörgum
ógleymanlegur. Nokkru seinna fékk Glenda
aftur Óskarinn fyrir leik í myndinni The
Touch of Class.
Um þetta leyti var nýja kvennahreyfmg-
in að vaxa upp en Glenda segir að áhrif
hennar hafi ekki náð inn í leikhúsið.
Reyndar segir hún að þrátt fyrir ótvíræð
áhrif femínismans á hugsunarhátt í hinum
vestræna heimi finnist henni að leikrita-
lröfundar hafi ekki enn sérstakan áhuga á
lífi kvenna. Þær séu yfirleitt aukapersónur í
lífi karla. Sagt hefur verið að sem leikkona
hafi Glenda Jackson átt þátt í að móta nýja
kvenímynd, hún sé þekkt fyrir að leika
sjálfstæðar, gáfaðar, kaldhæðnar og erótísk-
ar konur. Þegar hún er spurð um sannleiks-
gildi þessara orða brosir hún kaldliæðnis-
lega og segir að hún vildi óska að svo væri
en hún efist mjög um það.
„Vissulega voru þetta miklir breytinga-
tímar og leikstjóri eins og Ken Russell
hafði rnikil áhrif hvað varðar breytt viðhorf
til kynferðismála. En að persónurnar sem
ég lék hafi haft áhrif á baráttu kynjanna
fyrir jafnrétti efast ég um. Þú veist auðvit-
að aldrei hvort það sem þú ert að gera hafi
Glenda segist alltaf hafa kosið Verka-
mannaflokkinn og tók þátt í ýmsu starfi á
hans vegum á áttunda áratugnum. „Ég
gerði allt sem þeir báðu mig um,” segir
hún og nefnir í því sambandi að skrifa bréf
til að afla fjár, taka þátt í fjáröflunarkvöld-
verðum o.þ.h. Hún tók þátt í kosningabar-
áttunni 1979 af fullum krafti og segir að
árin eftir ósigurinn gegn Thatcher hafi
verið erfið.
„Næstu fjögur ár fóru í naflaskoðun og
innri átök í flokknum. Það var svo árið
1983 sem Neil Kinock reif félagana upp úr
deyfðinni og lagði grunn að þeirri nútíma-
væðingu sem skilaði loks árangri 14 árurn
síðar. Breytingar taka einfaldlega langan
tíma. Það ættuð þið að hafa í huga sem
voruð að stofna nýjan flokk á Islandi," seg-
ir hún vingjarnlega.
En hvaða ráðleggingar hefur hún til fé-
laga í Samfylkingunni?
„Mikilvægast er að hlusta á kjósendur,"
segir hún. „Um flokka sem skipa sér á
þann stað í litrófi stjórnmálanna sem okk-
ar flokkar gera gilda ákveðin lögmál. Þar á
ég við jafnan rétt allra, þjóðfélagslegt rétt-
læti, baráttu gegn fordómum af hvaða tagi
sem er og tilfmningu fyrir samfélagi þjóð-
VERA • 21