Vera - 01.06.2000, Page 47

úr kampavínsflösku og svo framvegis.
Hormónarnir virðast vera aðalhegðunar-
hvati karlsins. En þar stendur: „Að vera karl-
maður snýst ekki eingöngu um vöðva á handleggj-
um, skegg á höku og pendúl milli fóta. I því felst
líka ýmis félagsleg og kynferðisleg hegðun og alls
konar flókið munstur sem forritað var í heilann í
árdaga og hjálpaði forfeðrum okkar að lifa af, fjölga
sér, fara með sigur af hólmi — hvatir, jtarfir og við-
brögð sem sum hver eru orðin nœsta óviðeigandi í
þjóðfélagi nútímans. Einhvers staðar djúpt inni í
öllum karlmönnum er Rambó bundinn og keflaður
í fjötra samfélagsins. Þessi tímaskekkja, þessi mynd
manndómsins stafar af víxlverkun milli frumstœð-
ari hluta heilans og testósteróns. “.Þótt menn
séu tilneyddir að fylgja Ieikreglum samfélagsins eru
þeir í reynd jtrœlar undir oki karlhormónsins sem
er ekki alltaf sérlega sanngjarn eða heillandi hús-
bóndi. Og jtegar karlmaðurinn dansar manndóms-
dansinn slá eistun taktinn. “
Rambó er sem sagt mynd hins uppruna-
lega karlmanns sem stýrist af karlhormón-
inu og býr í hverjum karli, hvort sem hon-
um líkar betur eða verr.
Þessi fræði tengja hegðun og tilfmning-
ar karlmannsins mjög sterkt við karlhorm-
ónið, magn þess ræður því jafnvel hvort
barn aðhyllist dúkku eða bílaleiki. Þetta
hormón er orsök þess að karlmenn eru
karlmenn og er ástæða uppátækja karla,
eins og til dæmis slagsmála á fótboltavell-
inum. Ekki nóg með það að karlhormónið
testosteron stjórni körlum heldur er því
haldið fram að það stjórni kynlöngun
kvenna, en um konuna stendur:......en hafi
hún misst nýrnahetturnar sem framleiða
megnið af því litla testosteroni sem konan
hefur í blóði, tekst hvorki ítölskum flagara
né íslensku kvennagulli að koma henni til."
Miðað við þetta litla magn sem konur
hafa af testosteroni hljóta þær að hafa afar
takmarkaðan áhuga á kynlífi. En svo segir
að kona sem hefur hærra testosteronmagn
i blóði sé ekki bara virkari bólfélagi heldur
a hún auðveldara með að eignast vini! Það
er ekki að spyrja að því að karlhormónið er
hið „virka“ hormón.
Hvað veldur vinsældum
Hellisbúaorðræðunnar?
Bókin Karlar eru frá Mars, Konur eru frá
Venus var samkvæmt NewYorkTimes mest
selda bókin í tvö og hálft ár, en hún kom út
árið 1992 og var þýdd á íslensku 1995.
Hellisbúinn hefur slegið aðsóknarmet. A
200 sýningum hafa rúmlega 70 þúsund
manns séð sýninguna. Það er um það bil
1/4 Islendinga!
Verk eins og þessi njóta greinilega gríð-
arlegra vinsælda í vestrænum samtíma.
Maður (kona) veltir fyrir sér hverju það
sæti. Þrátt fyrir að t.d Hellisbúinn sé sæmi-
lega leikinn er hann ofureinfaldur og
klisjukenndur. Þarna er ekki verið að segja
neitt nýtt, heldur er þetta klifun á ráðandi
orðræðu. Eg ætla að setja hér fram þrjú at-
riði sem ég tel vera meðal ástæða þessara
vinsælda Hellisbúans.
I fyrsta lagi hefur orðræðan um tilvist-
arkreppu karlmanna, sem Hellisbúinn
gengur út frá, náð gífurlegum vinsældum.
Hellisbúinn flytur þann boðskap að karl-
menn séu ekki aumingjar heldur bara
öðruvísi. Það er mjög sterkur leikur gegn
kvennabaráttunni að gera karlana að fórn-
arlömbum, t.d. að þeim sé farið að ganga
verr í skóla og viti ekki hvernig þeir eigi að
umgangast kvenkynið. Með kvennabarátt-
unni komu margar endurskilgreiningar á
kynhlutverkunum og því geta fylgt vissar
krísur sem bæði kynin þurfa að glíma við.
En ennþá á kvennabaráttan langt í land
með að ná jafnri stöðu og réttindum fyrir
konur. Ekki þarf annað en að fletta dagblaði
til að sjá að karlkynið fyllir að miklum
meirihluta æðri stöður og stjórnunarstöð-
ur samfélagsins. Eg á erfitt með að sjá að
karlar þurfi að vera í kreppu hvað varðar
kynhlutverkið frekar en konur, og reyndar
hafa ýmsir karlmenn látið það í ljós með
því að kalla tilvistarkreppu karla „karla-
væl“.
I öðru lagi er orðræða sem einblínir á
mun kynjanna eins og Hellisbúinn gerir
mjög vinsæl. Þessi árátta að einblína á mis-
mun finnst í mörgum myndum í samfélag-
inu. Til þess að tilheyra einhverjum hópi
samsömum við okkur hópnum og sköpum
mun á þeim sem tilheyra og „hinum".
Þetta sést t.d. í stjórnmálaflokkum, íþrótta-
félögum og kirkjudeildum. Manneskjan
skapar sér sjálfsmynd (identity) með því að
samsama sig einu en aðgreina sig öðru.
Þannig skapast örugg staða þar sem hún

tilheyrir einhverju. Karlmennskan er gjarn-
an skilgreind út frá „hinum", þ.e. því sem
hún er ekki; kvenleg og hommaleg. Fylgi-
fiskur þessarar áherslu á mun er gjarnan
dæmandi viðhorf gagnvart „hinum". Það
sést t.d. á því hvernig karlmennska Hellis-
búans er dæmandi gagnvart karlmennsku
hommans, eins og kemur fram í verkinu.
Hellisbúinn virðist gera ráð fyrir að eðli
mannsins sé eðli hins hvíta stofns sem býr
við vestrænar aðstæður. Þekkt er að mikill
munur er á hegðun og viðhorfum mann-
eskjunnar eftir þjóðflokkum og búsetu en
verkið tekur þann veruleika ekki með í
myndina.
I þriðja lagi held ég að vinsældir verks-
ins megi rekja til þess að það setur eigin-
leika kynjanna í eðli og gefur á þann hátt
lausn á samskiptavanda kynjanna. Lausnin
er að læra að virða eðli hvers annars. Nú-
tímasamfélag er samfélag breytinga, ekki
síst varðandi sambúðarform. Kjarnafjöl-
skyldan er í upplausn þar sem hátt í helm-
ingur sambúða enda með skilnaði, barist
er fyrir samþykki samkynhneigðrar fjöl-
skyldu til jafns við aðrar og kvennabaráttan
hefur skilað konum aukinni atvinnuþátt-
töku. I þessari upplausn getur verið gott að
koma inn á sýningu sem boðar þér fagnað-
arerindi um að kynin séu eins og tveir
þjóðflokkar sem verði að læra að lifa sam-
an á forsendum hvors annars, ef það tekst
að konan sætti sig við eðli karlsins og karl-
VERA • 47